ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ

ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ 

 ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ  

Τα αρωματικά φυτά και τα βότανα είχαν μια ιδιαίτερη θέση σε  όλους τους αρχαίους λαούς. Πάντα θεωρήθηκαν σαν η έκφραση της γενναιοδωρίας της μητέρας Φύσης καθώς και η έκφραση της ομορφιάς. Και είναι γνωστό ότι, αν τα φυτά είναι παιδιά της Γης, είναι επίσης και παιδιά του Ουρανού, καθώς δέχονται επιδράσεις όχι μόνο από τον ήλιο αλλά και από τους πλανήτες. Έτσι, τα φυτά παίρνουν τις μορφές τους, ανάλογα με το στοιχείο (γη, νερό, αέρας, φωτιά) που επικρατεί σε καθένα από αυτά και ανάλογα με τις πλανητικές επιδράσεις που δέχονται. Λέγεται επίσης ότι τα λουλούδια είναι αστέρια που έπεσαν στη γη. Τα φυτά μάς προσφέρουν τροφή, οξυγόνο, άρωμα, ομορφιά και γενικότερα υγεία σε όλα τα επίπεδα. 

Οι θεραπευτικές ιδιότητές τους ήταν γνωστές από πολύ παλιά. Ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, είχε μιλήσει αρκετά για τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών. Με το ίδιο θέμα ασχολήθηκαν και ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης αργότερα. Αυτή η αναγνώριση της θεραπευτικής αξίας των φυτών δεν απαντάται μονάχα στην Ελλάδα. Οι Κινέζοι, οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι αναγνώριζαν επίσης την αξία τους. 

Σημαντική ήταν και η συμβολή του Παράκελσου σ’ αυτό το θέμα. Αυτός ο μεγάλος αλχημιστής και γιατρός πρέσβευε τη χρήση του μεγάλου φαρμακείου της φύσης και υποστήριζε ότι η μορφή των φυτών είναι ενδεικτική των ασθενειών που θεραπεύουν .

Με το πέρασμα του χρόνου και την ανάπτυξη της επιστήμης, αυτές οι απόψεις ξεχάστηκαν ή περιφρονήθηκαν. Είναι γνωστό βέβαια ότι πολλά φάρμακα χρησιμοποιούν σαν πρώτη ύλη τα φυτά. Το ίδιο γίνεται με τα καλλυντικά και τα αρώματα. Στην εποχή μας, οι άνθρωποι αρχίζουν να ενδιαφέρονται ξανά για αυτά τα θέματα, στην προσπάθειά τους να ζήσουν πιο φυσικά. Έτσι, η βοτανοθεραπεία, η αρωματοθεραπεία ή η θεραπεία με τα ανθοϊάματα αρχίζουν να κερδίζουν ξανά έδαφος.

Αλλά, ακόμη κι αν κάποιες φορές περιφρονήθηκαν οι θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών, όμως ποτέ τα λουλούδια δε σταμάτησαν να συνοδεύουν τον άνθρωπο, από τις πιο καθημερινές μέχρι τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής του. Όλοι αναγνωρίζουν ότι τα λουλούδια αποτελούν έκφραση της ομορφιάς και είναι ικανά να εκφράσουν ένα πλήθος συναισθημάτων.

Εμείς, σαν φιλόσοφοι, αγαπάμε τα φυτά και αναγνωρίζουμε πόσα πολλά μας προσφέρουν. Στην προσπάθειά μας να εναρμονιστούμε με τη φύση και να φτιάξουμε ένα χώρο όπου θα μπορούμε να συνεργαστούμε με τη γη και τον ουρανό, θέλουμε να μάθουμε κάποια πράγματα για τα φυτά, για να μπορούμε να τα φροντίσουμε όσο γίνεται πιο σωστά, για να τους δώσουμε ζωή, και αυτά με τη σειρά τους θα δώσουν σε εμάς. Γιατί τα φυτά αισθάνονται την έννοια της ευγνωμοσύνης και προσφέρουν γενναιόδωρα ό,τι έχουν σε όποιους τα αγαπούν και τα φροντίζουν.  

Η εργασία αυτή περιλαμβάνει κάποια φυτά που θεωρητικά, από κλιματολογική άποψη, μπορούμε να τα έχουμε στη δική μας γη. Κάποια από αυτά τα έχουμε ήδη φυτέψει και ξέρουμε ότι μεγαλώνουν καλά. Από κάποια μάλιστα, όπως η λεβάντα, έχουμε πάρει ήδη τα πρώτα δώρα. Περιλαμβάνει επίσης κάποια άλλα, όπως είναι ο ευκάλυπτος ή το γιασεμί, που θεωρητικά δεν κάνουν για τις εκεί κλιματολογικές συνθήκες, αλλά επειδή τα θεωρούμε σημαντικά, θα θέλαμε να δοκιμάσουμε. Με αστερίσκο σημειώνονται αυτά τα φυτά που υπάρχουν εκεί αυτοφυή.

ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ: Αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 1,5-2 μέτρα περίπου. Αυτοφύεται σε θαμνότοπους και χέρσα ασβεστώδη μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με καταβολάδες και παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 1-1,20 επί 1,40-1,60 μ. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι Ιούνιο-Αύγουστο. Τα άνθη του, που έχουν χρώμα κιτρινόασπρο και μυρίζουν πολύ έντονα, συλλέγονται όταν αρχίσουν να ανοίγουν, ενώ τα φύλλα σε όλη τη διάρκεια της βλάστησης. Είναι φυτό καλλωπιστικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

*ΑΓΡΙΑΔΑ: Πολυετές ζιζάνιο, ύψους 50 εκ. Δεν έχει άνθη. Φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα μέσα στα χωράφια και τα περιβόλια. Ολόκληρο το φυτό μαζεύεται το καλοκαίρι. Είναι φαρμακευτικό φυτό.

*ΑΓΡΙΜΟΝΙΑ: Πολυετές φυτό, ύψους 20-80 εκ. και άνθη μικρά κίτρινα. Φυτρώνει σε υγρές τοποθεσίες, δάση, ορεινά χωριά, δασικούς δρόμους, σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Το μάζεμα του φυτού γίνεται το καλοκαίρι, όταν βγάζει τα άνθη του. Οι σπόροι μαζεύονται στο τέλος του καλοκαιριού. Είναι φυτό φαρμακευτικό.

 ΑΠΗΓΑΝΟΣ: Πολυετές φυτό, που φτάνει σε ύψος 20-80 εκ. Τα άνθη του έχουν κίτρινο χρώμα. Αυτοφύεται σε ξηρούς τόπους σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε παραθαλάσσιες και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει τους μήνες Ιούνιο-Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό φαρμακευτικό.

ΑΣΦΟΔΕΛΟΣ: Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 50-100 εκ. Τα άνθη του έχουν χρώμα χρυσοκίτρινο. Αυτοφύεται σε φτωχά και εγκαταλειμμένα μέρη σε όλη την Ελλάδα, όπου καταλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές και πεδινές προσήλιες περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτρια, ξηρικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται απευθείας στο χωράφι και με κονδύλους. Η σπορά και η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση, ενώ οι κόνδυλοι το φθινόπωρο. Είναι φυτό εδώδιμο, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΑΧΙΛΛΕΑ ή αγριαψιθιά: Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 20-80 εκ. Τα άνθη του είναι άσπρα. Αυτοφύεται σε βοσκότοπους, σε δάση και κατά μήκος των δρόμων, σε πολλά μέρη της χώρας μας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές ή ορεινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-80 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό και φαρμακευτικό.

ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ: Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 1-1,30 μ. Τα άνθη του είναι ρόδινα ή άσπρα. Αυτοφύεται σε αραιά δάση ή υγρές περιοχές της Θεσσαλίας και της Βόρειας Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 70-80 εκ. Ανθίζει το Μάιο και τον Ιούνιο. Οι ρίζες του συλλέγονται το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου, αν τα φυτά προέρχονται από παραφυάδες και τον επόμενο χρόνο, αν ο πολλαπλασιασμός έγινε με σπόρο. Είναι φυτό φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ: Μονοετές φυτό, ύψους 20-80 εκ. και άνθη άσπρα ή ασπροκόκκινα. Δεν αυτοφύεται αλλά μόνο καλλιεργείται. Ευδοκιμεί σε περιοχές με εύκρατο κλίμα, ήπιο και βραχύ χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι και σε χωράφια μέσης σύστασης- πλούσια, ποτιστικά και στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο νωρίς την άνοιξη. Η μεταφύτευση γίνεται τον Απρίλιο-Μάιο σε αποστάσεις 30-40 επί 40-50 εκ. Ο σπόρος σπέρνεται και απευθείας στο χωράφι την ίδια εποχή. Ανθίζει Ιούνιο με Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση, 2-3 φορές το χρόνο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και εδώδιμο.

ΒΕΡΒΕΝΑ ή στραυρόχορτο: Πολυετής πόα, ύψους 40-80 εκ. και άνθη μικρά κυανά ή ιώδη. Αυτοφύεται σε χέρσα μέρη και κατά μήκος των δρόμων σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 70-80 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΒΙΝΚΑ: Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 40-50 εκ.  και έχει άνθη κυανά. Αυτοφύεται σε θαμνότοπους και σκιερά μέρη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.  Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 70-80 εκ. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο. Τα φύλλα του συλλέγονται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.

ΒΙΟΛΑ ή πανσές: Μονοετές φυτό, ύψους 10-30 εκ. και άνθη κίτρινα, άσπρα ή ιώδη. Δεν αυτοφύεται στην Ελλάδα, αλλά καλλιεργείται ως καλλωπιστικό σε κήπους και πάρκα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο νωρίς το φθινόπωρο. Η μεταφύτευση γίνεται το χειμώνα ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από το Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό καλλωπιστικό και φαρμακευτικό.

ΒΟΡΑΓΟ: Μονοετές φυτό, που φτάνει σε ύψος 30-50 εκ. κι έχει άνθη κυανά. Αυτοφύεται σε πλούσια καλλιεργούμενα ή χέρσα χωράφια σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Είναι φυτό φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΓΕΡΑΝΙ: Πολυετές φυτό, ύψους 60-80 εκ. και άνθη ροδόχρωμα. Δεν αυτοφύεται στην Ελλάδα, αλλά καλλιεργείται ως καλλωπιστικό σε πολλές περιοχές. Ευδοκιμεί σε θερμές νησιώτικες ή παραθαλάσσιες περιοχές και σε χωράφια μέσης γονιμότητας-πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 70-80 επί 80-90 εκ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση, δύο φορές το χρόνο. Είναι φυτό αρωματικό και καλλωπιστικό.

ΓΙΑΣΕΜΙ: Αειθαλής θάμνος με άσπρα άνθη. Ευδοκιμεί σε θερμές νησιώτικες ή παραθαλάσσιες περιοχές και σε χωράφια μέσης σύστασης, ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 1-1,5 επί 1,5-2 μ. Επίσης, πολλαπλασιάζεται με καταβολάδες όταν οι βλαστοί έχουν μεγάλο μήκος. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο. Τα άνθη     συλλέγονται σε όλη τη διάρκεια της άνθησης τις πρωινές ώρες. Είναι φυτό αρωματικό, καλλωπιστικό και μελισσοτροφικό.

ΓΛΥΚΟΡΙΖΑ: Πολυετής πόα, με άνθη κυανά ή ιόχρωμα. Αυτοφύεται κυρίως σε μέρη με υγρασία. Ευδοκιμεί σε πεδινές περιοχές και σε χωράφια μέσης σύστασης, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με τμήματα ριζών. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 60-80 επί 1-1,20 εκ. Ανθίζει τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Οι ρίζες του συλλέγονται μετά τον τρίτο ή τέταρτο χρόνο από τη φύτευση, με βαθιά οργώματα ή εργάτες, το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Είναι φυτό φαρμακευτικό και στην αυτοφυή μορφή του δυσεξόντοτο ζιζάνιο.

ΔΑΦΝΗ: Μικρό αειθαλές δέντρο, ύψους 3-5 μ. και άνθη άσπρα ή κιτρινοπράσινα. Καλλιεργείται σε πάρκα και κήπους. Ευδοκιμεί σε δροσερές παραθαλάσσιες περιοχές και σε χωράφια φτωχά, πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται την άνοιξη ή το φθινόπωρο σε αποστάσεις 2-2,5 επί 3-4 μ. Ανθίζει Απρίλιο-Μάιο. Τα δαφνόφυλλα συλλέγονται Αύγουστο-Σεπτέμβριο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ: Μικρός αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 0,5-1,20 μ. και έχει άνθη ασπρογάλαζα. Αυτοφύεται σε μερικά μέρη της Ελλάδας και καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές ως καλλωπιστικό. Ευδοκιμεί σε δροσερές πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 0,80-1 επί 1-1,20. Η περίοδος ανθοφορίας του καλύπτει σχεδόν ολόκληρο το χρόνο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

ΔΙΚΤΑΜΟΣ: Μικρό αειθαλές φρύγανο. Τα άνθη του είναι ανοιχτά ρόδινα. Αυτοφύεται μόνο στα βουνά της Κρήτης. Ευδοκιμεί σε δροσερές ημιορεινές και πεδινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει τους μήνες Μάιο-Ιούνιο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΣ; Αειθαλές δέντρο, ύψους πάνω από 10 μ. και άνθη ασπροπράσινα. Ευδοκιμεί σε περιοχές με ζεστό κλίμα και σε χωράφια φτωχά-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και λιγότερο με μοσχεύματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 4-6 μ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Οι κορυφές των βλαστών και τα φύλλα συλλέγονται από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΘΥΜΑΡΙ: Πολυετής πόα, που φτάνει σε ύψος 15-25 εκ. κι έχει άνθη μικρά ροδόχρωμα. Αυτοφύεται σε λιβάδια και χέρσα εδάφη της Βόρειας Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει το Μάιο και τον Ιούνιο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΙΡΙΔΑ: Πολυετές φυτό, που φτάνει σε ύψος 60-80 εκ. κι έχει άνθη μεγάλα κυανοϊώδη. Αυτοφύεται σε πετρώδεις κυρίως νησιώτικες περιοχές, ενώ καλλιεργείται στους κήπους σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο αλλά κυρίως με ριζώματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 60-70 επί 70-80 εκ. Ανθίζει κατά τους μήνες Μάιο-Ιούνιο. Τα άνθη του συλλέγονται όταν ανοίξουν, ενώ τα ριζώματα την άνοιξη ή το φθινόπωρο, από φυτά ηλικίας τουλάχιστον 2-3 χρόνων. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.

ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ: Φυτό μονοετές ή διετές, ύψους 20-60 εκ. και άνθη κίτρινα ή πορτοκαλόχρωμα. Δεν αυτοφύεται αλλά καλλιεργείται ως καλλωπιστικό στους κήπους σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο. Τα άνθη συλλέγονται λίγο πριν από το άνοιγμά τους. Είναι φυτό φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.

ΚΕΝΤΡΑΝΘΟΣ ο ερυθρός, βαλεριάνα: Φυτό πολυετές, που φτάνει σε ύψος 30-80 εκ. κι έχει άνθη κόκκινα ή άσπρα. Αυτοφύεται σε βραχώδη μέρη και σε ερείπια κτισμάτων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει στο διάστημα από Απρίλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.

ΚΟΡΙΑΝΔΡΟΣ: Μονοετές φυτό, ύψους 40-70 εκ. και άνθη άσπρα ή ροδόχρωμα.  Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται απευθείας στο χωράφι κυρίως το φθινόπωρο, αλλά και την άνοιξη στα «πεταχτά» ή σε γραμμές που απέχουν 40-50 εκ. Ανθίζει Ιούνιο με Ιούλιο. Οι καρποί συλλέγονται όταν παίρνουν ανοιχτό καστανό χρώμα. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και αρτυματικό.

ΚΡΙΝΟΣ: Πολυετές φυτό, ύψους 0,70-1 μ., και άνθη άσπρα. Δεν αυτοφύεται, αλλά καλλιεργείται ως καλλωπιστικό σε γλάστρες και κήπους. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με βολβούς που φυτεύονται Αύγουστο- Σεπτέμβριο σε αποστάσεις 25-30 επί 35-40 εκ. Οι μεγάλοι βολβοί δίνουν άνθη τον ίδιο χρόνο της φύτευσης, ενώ οι μικροί τον επόμενο. Ανθίζει Μάιο με Ιούλιο. Τα άνθη συλλέγονται λίγο πριν ανοίξουν τις πρωινές ώρες, ενώ οι βολβοί το φθινόπωρο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, καλλωπιστικό και μελισσοτροφικό.

ΚΡΟΚΟΣ ή σαφράν: Είναι πολυετές φυτό, που φτάνει σε ύψος 15-20 εκ. κι έχει άνθη ιώδη. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια αμμουδερά, λίγο ασβεστούχα, ξηρικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με βολβούς που φυτεύονται Μάιο-Ιούνιο σε αποστάσεις 10-15 επί 20-25 εκ. Ανθίζει τους μήνες Οκτώβριο-Νοέμβριο. Τα άνθη του συλλέγονται σε πλήρη άνθηση, τις πρωινές ώρες. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, βαφικό και αρτυματικό.

ΛΕΒΑΝΤΑ: Υπάρχει η γνήσια λεβάντα και η λεβάντα στοιχάς. Από τη διασταύρωση αυτών των δύο προέρχεται η λεβάντα υβρίδιο, που είναι αυτή που έχουμε φυτέψει κι εμείς. Η λεβάντα υβρίδιο είναι μικρός αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 30-80 εκ. κι έχει άνθη σκούρα κυανά ή κυανότεφρα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές περιοχές με υψόμετρο 400-700 μ. και σε χωράφια ασβεστούχα, μάλλον φτωχά, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 1-1,20 επί 1,50-1,80 μ. Ανθίζει τον Ιούλιο. Οι ανθοφόροι βλαστοί συλλέγονται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και καλλωπιστικό.

ΛΕΒΑΝΤΙΝΗ: Αειθαλής θάμνος, που φτάνει σε ύψος 20-50 εκ. κι έχει άνθη κίτρινα. Δεν αυτοφύεται στη χώρα μας αλλά καλλιεργείται για περιχειλώματα (μπορντούρες) σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και κυρίως με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 60-70 εκ. Ανθίζει τους μήνες Μάιο-Ιούλιο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και καλλωπιστικό.

ΛΟΥΪΖΑ: Φυλλοβόλος θάμνος με μικρά άσπρα άνθη. Χρειάζεται χώμα καλό, διαπερατό και δροσερό. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα που παίρνονται το φθινόπωρο, τα οποία είναι καλύτερο να στρωματώνονται σε άμμο για να ριζώσουν και μετά να φυτευτούν στον οριστικό τόπο. Ανθίζει το καλοκαίρι μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου. Τα φύλλα, ο βλαστός και τα άνθη μαζεύονται το καλοκαίρι. Είναι φυτό φαρμακευτικό και αρωματικό.

*ΛΥΘΡΟ ή σαλικάρια: Φυτό ύψους 1,5 μ. περίπου με άνθη που έχουν χρώμα βιολετί σκούρο ή ανοιχτό. Το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα κοντά σε ρυάκια, σε χαντάκια δρόμου και δίπλα σε ποτάμια. Το μαζεύουμε το καλοκαίρι, όταν το φυτό έχει ανθίσει. Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες.

ΜΑΪΝΤΑΝΟΣ: Διετής πόα, ύψους 40-80 εκ. και άνθη πρασινοκίτρινα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια πλούσια, ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο ή απευθείας στο χωράφι. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται όλο το χρόνο, ενώ οι ρίζες το φθινόπωρο και οι καρποί όταν ωριμάσουν καλά. Είναι φυτό εδώδιμο, αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΜΑΡΑΘΟΣ: Μονοετές, διετές ή πολυετές φυτό, ύψους 1-1,5 μ. και άνθη μικρά κίτρινα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια φτωχά-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται το Φεβρουάριο ή Μάρτιο απευθείας στο χωράφι σε γραμμές που απέχουν 40-60 εκ. Ανθίζει Ιούνιο με Ιούλιο. Οι καρποί συλλέγονται όταν ωριμάσουν και πάρουν χρώμα γκριζοπράσινο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

ΜΑΤΘΙΟΛΑ ή βιόλα: Είναι διετές ή πολυετές φυτό, ύψους 30-80 εκ. και άνθη κόκκινα, ιώδη ή άσπρα. Αυτοφύεται σε ερείπια και σε πετρώδη μέρη κυρίως σε παραλιακές περιοχές της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε δροσερές παραλιακές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούλιο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό.

ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΑ: Είναι πολυετές φυτό, ύψους 20-40 εκ. και με άνθη μικρά ασπροπράσινα. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό σε γλάστρες και κήπους σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 40-50 εκ. Ανθοφορεί τους μήνες Ιούνιο-Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται στην αρχή της άνθησης, δύο φορές το χρόνο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ ή μελισσοβότανο ή κιτροβάλσαμο: Πολυετής πόα, ύψους 40-80 εκ. και άνθη άσπρα ή ροδίζοντα. Αυτοφύεται σε δασώδη και χέρσα μέρη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές και πεδινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια πλούσια, ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο, με παραφυάδες και με μοσχεύματα. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει στο διάστημα Ιουνίου-Αυγούστου. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση, δύο φορές το χρόνο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και θαυμάσιο μελισσοτροφικό.

ΜΕΝΤΑ: Υπάρχουν διάφορα είδη μέντας: η μακρόφυλλη, η πιπερώδης, η πουλέγιος (φλισκούνι), η στρογγυλόφυλλη (αγριοδυόσμος). Είναι πολυετές φυτό. Το ύψος της, ανάλογα με το είδος, φτάνει από 40 έως 90 εκ. Επίσης, ανάλογα με το είδος, τα άνθη της έχουν χρώμα, άσπρο, ρόδινο ή ιώδες. Ευδοκιμεί σε πεδινές κυρίως περιοχές, με εξαίρεση το φλισκούνι που ευδοκιμεί και σε ημιορεινές περιοχές, και σε χωράφια φτωχά-πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με ριζώματα ή παραφυάδες που φυτεύονται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αυλάκια που απέχουν μεταξύ τους 60-70 εκ. Ανάλογα με το είδος, ανθίζει από Ιούνιο μέχρι Οκτώβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΜΗΚΩΝ, παπαρούνα: Μονοετές φυτό, με ύψος 30-60 εκ. και άνθη κόκκινα μεγάλα. Αυτοφύεται σε καλλιεργημένα και ακαλλιέργητα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές και πεδινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο. Η μεταφύτευση γίνεται νωρίς την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ο σπόρος μπορεί να σπαρεί και απευθείας στο χωράφι, αν αραιωθεί με αμμόχωμα. Ανθίζει στο διάστημα από Απρίλιο μέχρι Αύγουστο. Συλλέγεται το υπέργειο τμήμα, ως εδώδιμο, πριν την άνθηση και ως φαρμακευτικό σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό εδώδιμο, ζιζάνιο, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΜΙΚΡΟΜΕΡΙΑ, άγριο τσάι, τραγορίγανη: Είναι πολυετές φυτό, ύψους 10-15 εκ. και άνθη κοκκινοϊώδη. Αυτοφύεται σε ξηρά και άγονα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ξηρικά, φτωχά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει στο διάστημα Ιουνίου-Ιουλίου. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΜΟΛΟΧΑ, αγριομολόχα: Πολυετές φυτό, ύψους 60-100 εκ. και άνθη κοκκινωπά μεγάλα. Αυτοφύεται σε καλλιεργούμενα και χέρσα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέσης γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση για φαρμακευτικούς λόγους, ενώ τα φύλλα, όταν είναι τρυφερά, ως εδώδιμα. Είναι φυτό φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και εδώδιμο.

ΟΙΝΟΘΗΡΑ: Διετής πόα, ύψους 0,60-1,20 μ. και άνθη κίτρινα. Αυτοφύεται σε αμμώδεις και πετρώδεις τοποθεσίες σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται απευθείας στο χωράφι την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση και η ρίζα το φθινόπωρο. Είναι φυτό φαρμακευτικό, καλλωπιστικό και μελισσοτροφικό.

   *ΟΝΩΝΙΔΑ: Μικρός θάμνος, ύψους 25-60 εκ. και άνθη ροδίζοντα. Αυτοφύεται σε βοσκότοπους και χέρσα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά και ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση, ενώ οι ρίζες την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Είναι φυτό φαρμακευτικό και ζιζάνιο.

  *ΠΕΝΤΑΝΕΥΡΟ: Πολυετές φυτό, ύψους 10-15 εκ. και άνθη μικρά σταχτιά. Αυτοφύεται σε χέρσα ή καλλιεργημένα υγρά μέρη και λιβάδια σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται από Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Τα φύλλα συλλέγονται στη διάρκεια της άνθησης. Είναι φυτό φαρμακευτικό, καλλωπιστικό και δηλητηριώδες.

ΠΥΡΑΚΑΝΘΟΣ: Θάμνος ύψους 2-4 μ. με άνθη λευκά και καρπούς κόκκινους. Ανθίζει Απρίλιο-Μάιο και καρποφορεί το χειμώνα. Φυτεύεται σε απόσταση 1,50-2,50 μ. και για φράχτες 1-1,50 μ. Είναι φυτό καλλωπιστικό.

ΡΑΔΙΚΙ: Πολυετής πόα, ύψους 80-100 εκ και άνθη κυανά. Αυτοφύεται σε χέρσα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο ή απευθείας στο χωράφι και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Τα φύλλα συλλέγονται σε όλη τη βλαστική περίοδο και οι ρίζες το φθινόπωρο. Είναι φυτό εδώδιμο, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΡΙΓΑΝΗ: Πολυετής πόα, με ύψος 30-80 εκ. και άνθη άσπρα. Αυτοφύεται σε θαμνώδη και χέρσα μέρη σε όλη την Ελλάδα και καλλιεργείται σε μικρή έκταση. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, φτωχά-πλούσια, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-70 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

*ΣΑΜΠΟΥΚΟΣ ή φροξυλάνθη: Φυλλοβόλος θάμνος με μικρά λευκά άνθη. Υπάρχει αυτοφυής και καλλιεργημένος σχεδόν παντού, ιδιαίτερα στα ορεινά χωριά του νότου και στα πεδινά του βορρά. Τα φύλλα μαζεύονται όλο το καλοκαίρι, ενώ τα άνθη στις αρχές του καλοκαιριού. Είναι φαρμακευτικό φυτό.

ΣΑΛΒΙΑ ή φασκομηλιά ή αλισφακιά: Υπάρχουν διάφορα είδη: η ερυδρανθής, η λιβαδική, η μηλοφόρος, η τρίλοβη και η φαρμακευτική. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις πρόκειται για πολυετή πόα, ενώ στις τρεις τελευταίες για μικρό αειθαλή θάμνο. Ανάλογα με το είδος, έχει ύψος από 30 μέχρι 100 εκ. Τα άνθη πάλι, ανάλογα με το είδος, μπορεί να είναι ασπροκόκκινα, κυανοϊώδη, κοκκινοϊώδη ή ιώδη. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται στο σπορείο ή απευθείας στο χωράφι, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η σπορά και η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 60-80 εκ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΣΕΛΙΝΟ: Διετής πόα, ύψους 30-80 εκ. και άνθη μικρά άσπρα. Αυτοφύεται σε έλη και αλμυρά εδάφη σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, ενώ καλλιεργείται σχεδόν παντού. Ευδοκιμεί σε πεδινές περιοχές και σε χωράφια μέτρια-πλούσια, ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο ή απευθείας στο χωράφι. Η σπορά ή η μεταφύτευση γίνεται την άνοιξη ή το φθινόπωρο σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Ως εδώδιμο συλλέγεται το υπέργειο τμήμα όλο το χρόνο, ενώ τα σπέρματα όταν ωριμάσουν καλά. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, εδώδιμο και μελισσοτροφικό.

ΣΙΝΑΠΙ: Μονοετές φυτό, ύψους 40-100 εκ. και άνθη κίτρινα. Ευδοκιμεί σε πεδινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται απευθείας στο χωράφι το Νοέμβριο-Φεβρουάριο σε γραμμές που απέχουν 50-60 εκ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο. Τα σπέρματα, από τα οποία παρασκευάζεται η μουστάρδα, συλλέγονται όταν ξηραθούν καλά και πάρουν το κίτρινο χρώμα. Είναι φυτό εδώδιμο, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΣΚΟΡΔΟ: Το ύψος του φτάνει τα 60 εκ. Τα άνθη του έχουν χρώμα άσπρο ή μοβ. Φυτρώνει σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου. Αγαπάει τα σχετικά ξερά και ηλιόλουστα σημεία και τα καλά αλλά όχι υπερβολικά καλλιεργημένα εδάφη. Πολλαπλασιάζεται με βολβούς. Φυτεύουμε τις σκελίδες με την κορυφή προς τα πάνω και σε βάθος 5 εκ. Πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση 20-25 εκ. η μια από την άλλη, με 30 εκ. ανάμεσα στις σειρές. Πρέπει να φυτεύεται προς το τέλος του φθινοπώρου, ώστε να είναι έτοιμη η σοδειά στις αρχές του επόμενου χρόνου. Μπορεί να φυτευτεί και την άνοιξη για μια  σοδειά πιο αργά μέσα στο χρόνο. Μπορούμε να το φυτέψουμε μόνο του, αλλά είναι καλύτερα να το φυτέψουμε μαζί με άλλα φυτά. Καθώς το φυτό ωριμάζει, το κοτσάνι, τα φύλλα και οι ρίζες εξασθενούν και τότε είναι έτοιμο να κοπεί. Αυτό πρέπει να γίνεται όταν ο καιρός είναι καλός. Το σκόρδο έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες.

ΣΠΑΡΤΟ: Μεγάλος θάμνος, ύψους 2-5 μ., με άνθη κίτρινα. Αυτοφύεται σε δασώδη μέρη, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ενώ καλλιεργείται ως καλλωπιστικό στους κήπους και στα πρανή των δρόμων. Ευδοκιμεί σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και σε χωράφια ασβεστούχα, φτωχά-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 1-1,20 επί 1,20-1,50 μ. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Τα άνθη του συλλέγονται τις πρωινές ώρες. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και κλωστικό.

*ΣΠΛΩΝΟΣ ή φλώμος: Φυτό μεγάλο, πολυετές ή διετές, ύψους 1-2 μ. και άνθη μεγάλα κίτρινα. Ολόκληρο το φυτό μαζεύεται την άνοιξη, λίγο πριν ανθίσει, ενώ τα άνθη μόνο την άνοιξη ή το καλοκαίρι. Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες.

*ΣΤΑΥΡΑΓΚΑΘΟ ή αχινάγκαθο: Φυτό πολυετές. Φυτρώνει σε μέρη πεδινά, χέρσα χωράφια και λόφους στη νότια Ελλάδα. Το μαζεύουμε την άνοιξη, όταν βγάζει το βλαστό του. Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες.

ΣΥΡΙΓΓΑ ή πασχαλιά: Θάμνος ή δέντρο φυλλοβόλο, ύψους 1-6 μ., με άνθη μπλε, ιώδη ή άσπρα. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό σε κήπους και πάρκα σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές, αλλά και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια κυρίως ποτιστικά, μέτριας γονιμότητας-πλούσια. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 2 επί 3 μ. Ανθίζει τους μήνες Απρίλιο, Μάιο. Τα άνθη συλλέγονται όταν ανοίξουν. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, μελισσοτροφικό και καλλωπιστικό.

ΤΑΝΑΚΗΤΟ ή αθανασία: Πολυετής πόα, ύψους 60-120 εκ., με άνθη κίτρινα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ξηρικά υγρά ή ποτιστικά μέτριας γονιμότητας. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 50-60 επί 70-80 εκ. Ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

*ΤΕΥΚΡΙΟ ή αμάραντο ή στομαχοβότανο: Πολυετές φυτό, ύψους 10-30 εκ., με άνθη άσπρα. Αυτοφύεται σε άγονα ή πετρώδη μέρη σε όλη την Ελλάδα.  Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα του συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΤΙΛΙΟ ή φλαμουριά ή σφεντάμι: Είναι φυλλοβόλο δέντρο, ύψους 15-25 μ., με άνθη κιτρινόασπρα. Αυτοφύεται σε δάση κοντά σε υγρά μέρη, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές και πεδινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο αμέσως μετά τη συλλογή του, με παραφυάδες και με φυτά που αναπτύσσονται κάτω από μεγάλα δέντρα. Η φύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 6-8 μ. Ανθίζει τους μήνες Ιούνιο-Ιούλιο. Τα άνθη μαζί ή χωρίς τα παράνθια φύλλα συλλέγονται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ: Φυλλοβόλος θάμνος, ύψους 1-2 μ., με άνθη ρόδινα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέσης σύστασης-πλούσια, ποτιστικά, στραγγερά. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις περίπου 1,20 επί 2 μ. Ανθίζει Απρίλιο με Μάιο. Τα τριαντάφυλλα συλλέγονται λίγο πριν ανοίξουν τις πρωινές ώρες. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

ΤΣΑΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ: Πολυετής πόα, με άνθη έντονα κίτρινα. Αυτοφύεται σε βραχώδη μέρη και σε υψόμετρο πάνω από 1000 μ. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, πετρώδη, μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

*ΥΠΕΡΙΚΟ ή βάλσαμο: Πολυετής πόα, ύψους 30-40 εκ. και άνθη κιτρινόχρυσα. Αυτοφύεται σε χέρσα και καλλιεργημένα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπορ που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 50-60 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό φαρμακευτικό.

ΥΣΣΩΠΟΣ: Πολυετές φυτό, ύψους 40-60 εκ. και άνθη μπλε, ιώδη ή ροζ. Δεν αυτοφύεται στη χώρα μας αλλά καλλιεργείται μόνο για πειραματικούς σκοπούς και σε γλάστρες. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια ασβεστούχα, μέτριας γονιμότητας-πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 40-50 επί 60-80 εκ. Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το υπέργειο τμήμα συλλέγεται σε πλήρη άνθηση. Είναι φυτό φαρμακευτικό, αρωματικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό.

ΦΙΛΑΔΕΛΦΟΣ: Φυλλοβόλος θάμνος, ύψους 1-3 μ. και άνθη άσπρα ή ασπροκίτρινα. Καλλιεργείται σε κήπους και σε πάρκα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ευδοκιμεί σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά-μέσης γονιμότητας, ποτιστικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 1,5 επί 2 μ. Ανθίζει Μάιο με Ιούνιο. Τα άνθη συλλέγονται όταν ανοίξουν. Είναι φυτό αρωματικό και καλλωπιστικό.

*ΧΑΜΟΛΕΥΚΑ: Φυτό με ρίζωμα πολυετές, ύψους 10-20 εκ. και άνθη μικρά κίτρινα σαν μαργαρίτες. Φυτρώνει σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα σε τοποθεσίες ορεινές. Προτιμάει τα υγρά αλλά και ηλιόλουστα μέρη. Ανθίζει νωρίς την άνοιξη. Μαζεύουμε τα άνθη του στο τέλος του χειμώνα ή τα φύλλα αργότερα. Είναι φυτό φαρμακευτικό.

ΧΑΜΟΜΗΛΙ: Μονοετές φυτό, ύψους 10-35 εκ. και άνθη ασπροκίτρινα. Αυτοφύεται σε χέρσα και καλλιεργημένα μέρη σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιο κλίμα και σε χωράφια φτωχά-μέτριας γονιμότητας, ξηρικά. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνεται απευθείας στο χωράφι στα πεταχτά ή σε γραμμές που απέχουν 40-50 εκ. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Τα άνθη συλλέγονται όταν ανοίξουν καλά. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

*ΧΡΥΣΟΧΟΡΤΟ: Πολυετής πόα χωρίς βλαστό και άνθη. Έχει φύλλα στενόμακρα και ύψος 10-15 εκ. Αυτοφύεται σε βράχους και ερείπια κτισμάτων σε όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε πετρώδεις ή βραχώδεις τοποθεσίες από τα χαμηλά μέχρι τα υποαλπικά υψόμετρα. Πολλαπλασιάζεται με σπόρια που στην αυτοφυή κατάσταση διασκορπίζονται μόνα τους και με παραφυάδες. Η μεταφύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη σε αποστάσεις 30-40 επί 50-60 εκ. Είναι φυτό φαρμακευτικό.

M.X.

ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ

ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ

Στη δημιουργία υπάρχουν νόμοι που διέπουν την ελεύθερη ροή της Ενέργειας ζωής διαμέσου του σώματος της ψυχής και του πνεύματος. Αυτοί οι οικουμενικοί νόμοι είναι σαν τους φυσικούς νόμους που η επιστήμη έχει ανακαλύψει. Η Ορφική παράδοση τους ονομάζει δημιουργούς νόμους του Θεού ή νοητικούς νόμους.
Τα ζώα και τα φυτά δεν έχουν τη δυνατότητα εκλογής στο αν θα υποταχθούν σε αυτούς τους νόμους ή όχι. Ζουν ασυνείδητα, εναρμονισμένα με αυτούς τους νόμους κυβερνώμενα μηχανικά από δυνάμεις πολύ μεγαλύτερες από αυτά.
Αντίθετα εμείς οι άνθρωποι έχουμε την ελεύθερη βούληση να ζήσουμε ή όχι εναρμονισμένοι με αυτούς τους νόμους. Όταν είμαστε εναρμονισμένοι μ' αυτούς, βιώνουμε υγεία, αρμονία, ευτυχία. Όταν εξ' αιτίας της άγνοιας και της ελαττωματικότητάς μας τους παραγνωρίζουμε και με τον τρόπο ζωής μας τους καταστρατηγούμε, βιώνουμε ασθένεια, δυσαρμονία και δυστυχία.
Υγεία είναι μια δυναμική κατάσταση στην οποία η Ενέργεια ζωής ρέει ελεύθερα και ανεμπόδιστα μέσα στα διάφορα σώματα του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια ελεύθερη και αρμονική ροή Ενέργειας δια μέσου του πνεύματος, της νόησης, της ψυχής, του συναισθηματικού πεδίου, του αιθερικού και του υλικού σώματος. Εάν υπάρχει κάποια ανωμαλία ή μπλοκάρισμα ροής μέσα σε οποιαδήποτε από τα παραπάνω επίπεδα της ύπαρξής μας, τότε σιγά-σιγά αναπτύσσεται μια αρρώστια που εκδηλώνεται με τα πρώτα δυσάρεστα συμπτώματα.
Κατά συνέπεια ασθένεια είναι το αποτέλεσμα αναστολής ή μπλοκαρίσματος της ροής της Ενέργειας ζωής. Κατά έναν αόρατο τρόπο, οι ασθένειες οφείλονται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες αιτιών:
1. Μια κατηγορία αιτιών όπου οφείλεται η αναστολή της Ενέργειας ζωής, δηλαδή οι ασθένειες, είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τον έμφυτο χαρακτήρα.
Ο έμφυτος χαρακτήρας συνθέτεται από τις ιδιότητες της ζώσης ύλης που είναι:
η ερεθιστικότητα, (ικανότητα αντιδράσεως σε κάθε εξωτερικό ερέθισμα)
η κίνηση, (αλλιώς καλείται πρωτοπλασμική ροή και είναι η κίνηση ζωής)
ο μεταβολισμός, (ταυτίζεται με τη θρέψη, περιλαμβάνει το σύνολο των μεταβολών που γίνονται μέσα στο πρωτόπλασμα, όπως η αποσύνθεση, η απελευθέρωση ενέργειας, η μετατροπή σε θερμότητα, η παραγωγή κινητικής ενέργειας κλπ.)
η αναπαραγωγή και
η πλαστικότητα, (δηλαδή η προσαρμοστικότητα, η ικανότητα να μεταβάλει την ισορροπία, να συμβιβάζεται, να ελίσσεται, να ανθίσταται κλπ.)
Αυτές τις ιδιότητες εξυπηρετεί ο ανθρώπινος οργανισμός με τα συστήματά του και τα όργανά του και οφείλονται στην Ενέργεια ζωής που ζωοποιεί το υλικό μας σκήνωμα.
Στον έμφυτο χαρακτήρα δηλαδή ανάγεται ο ιδιαίτερος τρόπος των εσωτερικών λειτουργιών και διεργασιών κάθε μορφή ζωής του ανθρώπου (λειτουργία του οργανισμού, δημιουργία και τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων, τρόπος αντίληψης και σκέψης).
Οι παράγοντες που καθορίζουν και επηρεάζουν τις διεργασίες αυτές, οπότε αποτελούν αίτια των ασθενειών είναι:
Α) Οι πλανητικές και κοσμικές επήρειες π.χ. όταν την ώρα που γεννιέται ένας άνθρωπος ο πλανήτης Ουρανός είναι πολύ κοντά στη γη, τότε οι δονήσεις του επηρεάζουν το γενετικό σύστημα του εμβρύου, αποκτώντας έτσι ο άνθρωπος αυτός ευαισθησία στα γενετικά όργανα που ενδεχομένως του δημιουργήσει αργότερα, προβλήματα στη γενετήσιά του δραστηριότητα.
Β) Η κληρονομικότητα και οι προγονικές καταβολές.
Δηλαδή το εξελικτικό επίπεδο της φυλής, της χώρας και του τόπου που γεννιέται και μεγαλώνει ο άνθρωπος, καθώς και το ομαδικό πεπρωμένο της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει. π.χ
α) η στενή αλληλεπίδραση των ανθρώπων που ζουν κάτω από τις σύγχρονες συνθήκες και ο συνωστισμός των ανθρώπων σε συνοικισμούς και πόλεις.
β) Το έδαφος το οποίο είναι βαθιά εμποτισμένο με τα σπέρματα και τα υπολείμματα που προέρχονται από περασμένες εποχές.
γ) Η ψυχική ατμόσφαιρα του χώρου στο οποίο υπάρχουν παγιωμένοι αιθερικοί κόμβοι που δημιουργήθηκαν από ανώμαλες καταστάσεις του παρελθόντος, της κοινωνίας ή της φυλής, ή της οικογένειας. Οι κόμβοι αυτοί σφραγίζουν το αιθερικό σώμα του ανθρώπου που ενσαρκώνεται, με αποτέλεσμα την αναστολή της αιθερικής ροής και τη γένεση της ασθένειας.
2. Οι υπόλοιπες κατηγορίες αιτιών ανάγονται στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. Όσο πιο ποιοτικό καθιστά ο άνθρωπος τον εσωτερικό του κόσμο ή την προσωπικότητά του, τόσο ενεργοποιημένες και εναρμονισμένες καθίστανται οι υποστάσεις του, οπότε τόσο καλύτερος θα είναι και ο βαθμός, η έκταση και η ένταση των ιδιοτήτων της ζώσης ύλης και κατά συνέπεια τόσο ποιο υγιής θα είναι ο ανθρώπινος οργανισμός.
Η εργασία αυτή της καλλιέργειας και εξέλιξης της προσωπικότητας, χωρίζεται σε τρία στάδια, τα οποία επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό και προκαλούν ή θεραπεύουν τις οργανικές ανωμαλίες.
Έτσι, η επόμενη κατηγορία αιτιών που οφείλονται οι ασθένειες, είναι οι συνθήκες που δημιουργεί ο άσχημος τρόπος διαβίωσης και οι ψυχολογικές καταστάσεις και αντιλήψεις του ανθρώπου.
Η κατηγορία αυτή ανάγεται στο πρώτο στάδιο εξέλιξης. Αφορά τον άνθρωπο που απορροφά ερεθίσματα από το περιβάλλον χωρίς να τα επεξεργάζεται με την κρίση του και τη λογική του. Οπότε ο άνθρωπος αυτός δομεί μία προσωπικότητα που εξαρτάται καθαρά και μόνο, από το περιβάλλον μέσα στο οποίο κατά καιρούς ζει.
Αυτό σημαίνει ότι είναι ευάλωτος σε κάθε επήρεια, εξωτερικά ερεθίσματα και εμπειρίες, που διαμορφώνουν ολοένα τον εσωτερικό του κόσμο και τον τρόπο ζωής του. Οι εμπειρίες αυτές ποικίλουν ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον, την ηλικία, την τάξη, το φύλλο, το χρώμα, το θρήσκευμα, το επάγγελμα, την πολιτική ένταξη, τη σωματική και νοητική διαφορά, κλπ. Έτσι, εάν π.χ. αποκτήσουμε μια νοητική ένταση ή αρνητικές σκέψεις και
αρνητικά συναισθήματα (που όπως όλοι μας ξέρουμε πολύ καλά, συνήθως τέτοια μας δημιουργεί η ανεξέλεγκτη επαφή μας με το περιβάλλον), αυτά είναι αρνητικές, καταστρεπτικές και διαλυτικές ενέργειες που θίγουν την ψυχική μορφή ζωής μας και μπορούν να δημιουργήσουν ανωμαλία στη ροή της ζωογόνου Ενέργειας, οπότε μπορεί σαν αποτέλεσμα, να δημιουργηθεί μια ένταση στο νευρικό σύστημα και μια δυσαρμονία στο ενδοκρινικό. Αυτό τελικά θα προκαλέσει κακή λειτουργία στο πεπτικό ή κυκλοφορικό ή ανοσολογικό ή ερειστικό ή αναπνευστικό ή μυϊκό σύστημα.
Ανάποδα τώρα, ο άσχημος τρόπος ζωής μας που και αυτός είναι αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης επαφής μας με το περιβάλλον, ο οποίος συνίσταται από κακή διατροφή, κακή στάση ή έλλειψη άσκησης, μπορεί να είναι υπεύθυνος για την κακή λειτουργία διαφόρων συστημάτων όπως του πεπτικού, μυϊκού ή ερειστικού, τα οποία, στη συνέχεια μπορούν να δημιουργήσουν ανωμαλίες στο νευρικό και ενδοκρινικό. Αυτά τα συστήματα τότε μεταφέρουν αυτή τη διαταραχή στο ψυχικό σώμα και δημιουργούν εμπόδια στην αρμονική ροή της Ενέργειας, οπότε διαταράσσεται η λειτουργία του νου δημιουργώντας νοητικές εντάσεις, αρνητικές σκέψεις και τελικά αρνητική συμπεριφορά.
3. Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία αιτιών που αναστέλλουν τη ζωογόνο Ενέργεια, η οποία είναι περισσότερο εμφανή στους ανθρώπους που έχουν αρχίσει να ασχολούνται με την εξέλιξη της προσωπικότητάς τους.
Είναι γνωστό πως ο πραγματικός άνθρωπος είναι ο ανώτερος Εαυτός, το ον που εκπορεύεται από τον ίδιο τον Θεό και ενσαρκώνεται σε άνθρωπο. Το ον αυτό εκφράζεται μέσα από την προσωπικότητα, όταν αυτή είναι αγνή και ισορροπημένη, δηλαδή ικανή να ανταποκριθεί σε ανώτερες πνευματικές επιδιώξεις.
Ο παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται αυτή η ικανότητα της προσωπικότητας είναι οι ιδιότητες της ψυχής και του πνεύματος του ανθρώπου (αίσθος, πίστη, θέληση, ισχύς κλπ.) οι οποίες κατευθύνουν και ελέγχουν την προσωπικότητα. Όταν αυτές οι ιδιότητες δεν λειτουργούν σωστά τότε η προσπάθεια του ανώτερου Εαυτού να εκδηλωθεί καταπιέζει κατά κάποιο τρόπο τη μη ικανή προσωπικότητα, πράγμα που δημιουργεί δυσαρμονία στη ροή της ζωογόνου Ενέργειας.
Με πιο απλά λόγια είναι οι συγκρούσεις του ανώτερου Εαυτού μας με τον κατώτερο εαυτό μας ή τη ζωώδη φύση μας, που βιώνουμε καθημερινά σαν τύψεις συνειδήσεως. Οι συγκρούσεις αυτές είναι υπεύθυνες για έναν σεβαστό αριθμό ασθενειών όπως οι ψυχικές διαταραχές, που συνδέονται κυρίως με κρίσεις απόρριψης, που οδηγούν π.χ. σε μελαγχολίες ή άλλες ψυχικές διαταραχές με τα γνωστά επακόλουθα που προαναφέραμε.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι κίνδυνοι που υπάρχουν σε όσους ασχολούνται με την άσκηση του πνεύματος και της ψυχής χωρίς σύνεση, μέσα από βίαιες τεχνικές και βραχύχρονες μεθόδους.
Υπεύθυνα, για τη μη σωστή λειτουργία των ιδιοτήτων των υποστάσεων του ανθρώπου, είναι τα διάφορα ηθικά και νοητικά βάρη όπως π.χ. προλήψεις, δεισιδαιμονίες, δογματισμοί, κανόνες ήθους, κοινωνικά κατεστημένα κλπ. που εισπράττει ο άνθρωπος από το περιβάλλον.
4. Στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου, το επόμενο στάδιο αναφέρεται στον άνθρωπο που συναισθάνεται ένα θεμελιώδες καθήκον που έχει απέναντι στην ίδια του την ύπαρξη, το να γνωρίσει τον εαυτό του και τα διάφορα κίνητρα που τον κάνουν να δρα στην υλική ζωή. Ο άνθρωπος του επιπέδου αυτού επεξεργάζεται τα ερεθίσματα που παίρνει με την κρίση του και τη λογική του, δέχεται ότι ταιριάζουν στον χαρακτήρα του και απορρίπτει τα περιττά. Οπότε δομεί μία προσωπικότητα που εξαρτάται καθαρά και μόνο, από το επεξεργασμένο, σύμφωνα με τον ιδιαίτερό του χαρακτήρα, συναισθηματικό και νοητικό του περιεχόμενο.
Στο επίπεδο αυτό εξέλιξης ο άνθρωπος ακολουθώντας κανόνες υγιεινής διατροφής και υγιεινού τρόπου ζωής, κανόνες για καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων και σκέψεων και τρόπους για μελέτη και έρευνα των νόμων που διέπουν τη ζωή του, απελευθερώνει την Ενέργεια ζωής, ενεργοποιώντας τους φυσικούς έμφυτους μηχανισμούς άμυνας της προσωπικότητάς του και τους μηχανισμούς αυτοθεραπείας του οργανισμού του, και απαλλάσσεται από οτιδήποτε νοητικά, ηθικά και υλικά βάρη του έχει προσδώσει το περιβάλλον.
Οι ασθένειες που βιώνει ο άνθρωπος του επιπέδου αυτού οφείλονται αφενός, όπως είδαμε, στην ελαττωματικότητα του έμφυτου χαρακτήρα του, και αφετέρου στις διάφορες οργανικές δυσλειτουργίες που δημιουργεί, η αυτοίαση του οργανισμού και η αποβολή των νοητικών και ψυχικών ρύπων (θεραπευτικές κρίσεις).
Παρατηρήστε τον εαυτό σας όταν κάνετε μια απλή αποτοξινωτική δίαιτα. Ανάλογα με τις τοξίνες που αποβάλλονται θα παρουσιάζονται και κάποια οργανικά συμπτώματα π.χ., πονοκέφαλοι, εξανθήματα, κακοδιαθεσίες, νοητικές συγχύσεις κλπ. Μάλιστα γνωρίζοντας αυτό οι γιατροί προσέχουν στις θεραπευτικές αγωγές τους διότι μια απότομη θεραπευτική αγωγή μπορεί να προκαλέσει τέτοια αντίδραση του οργανισμού που μπορεί να επιφέρει ακόμα και τον θάνατο.
Ο άνθρωπος κατέχει μία τεράστια δύναμη ανοσίας, που τον προστατεύει από όλες αυτές τις ασθένειες, που προέρχονται από την επαφή με τους άλλους, από τις ασθένειες που επικρατούν στην ατμόσφαιρα, από τις εν δυνάμει ασθένειες του ίδιου του οργανισμού του, και από τις ασθένειες που κληρονομεί απ' τους προγόνους του.
Έχουμε λοιπόν επιγραμματικά τα 4 αίτια των ασθενειών:
α) Πλανητικές επήρειες, κληρονομικότητα και κοινωνικό πεπρωμένο
β) Αφύσικος τρόπος ζωής
γ) Εξωτερικές αρνητικές επήρειες
δ) Θεραπευτικές κρίσεις
Στη β και γ κατηγορία ο βασικός παράγοντας θεραπείας είναι το ψυχικό σθένος, η θέληση και η πνευματική διαύγεια που πρέπει να αποκτήσουμε ώστε να προστατευθούμε από τις διάφορες αρνητικές επήρειες του περιβάλλοντος και να αλλάξουμε τρόπο ζωής.
Στη δ κατηγορία ο βασικός παράγοντας θεραπείας είναι η ψυχική συμπαράσταση και η αδελφοσύνη που πρέπει να ασκείται μεταξύ των μυημένων που οδεύουν τον δρόμο της εξέλιξης. Δεν είναι τυχαίο που η Χριστιανική θρησκεία θέσπισε την εξομολόγηση.
Η ορθή κατανόηση των κυριαρχικών αυτών αιτιών, θα μας βοηθήσει να αποκτήσουμε την ολιστική θεώρηση της υγείας η οποία, κατά την γνώμη μου, αποδίδεται με τα παρακάτω τρία συμπεράσματα:

· Οι ασθένειες που βιώνουμε και μας ταλαιπωρούν, δεν οφείλονται στην κακοτυχία μας, αλλά έχουν άρρηκτη σχέση αφενός με την εξέλιξη της προσωπικότητάς μας η οποία εξάλλου είναι και ο σκοπός της ζωής μας, και αφετέρου με την ηθική και πνευματική εξέλιξη της κοινωνίας και κατ' επέκταση της ανθρωπότητας.
· Ο εαυτός μας είναι μία ενιαία τρισυπόστατη μονάδα (υλικοψυχικοπνευματική), όπου όταν νοσεί το σώμα, νοσούν όλες οι υποστάσεις μας και είμαστε εξ' ολοκλήρου υπεύθυνοι για την αποκατάσταση της υγείας μας. Η αποκατάσταση της υγείας μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θέλησή μας.
Εξάλλου το λέει και η λέξη: Α-σθένεια = έλλειψη σθένους.
· Η πραγματική θεραπεία μας είναι το αναλλοίωτο για 25 αιώνες αξίωμα που ήταν γραμμένο στην προμετωπίδα του Μαντείου των Δελφών και που επανέλαβε ο Σωκράτης "Άνθρωπε γνώθι σ' εαυτό".
Η επιστήμη αντιμετωπίζει τις ασθένειες καταστέλλοντας τα συμπτώματα. Η ολιστική θεραπευτική όμως, αντιμετωπίζει τις ασθένειες με την αυτογνωσία, ωθώντας τον άνθρωπο να ερευνήσει τον εαυτό του, να αναχθεί στα πραγματικά αίτια των ασθενειών του, και με την ισχύ της προσωπικότητά του και την βοήθεια της φύσης (δηλ. των εναλλακτικών μορφών θεραπείας), να τα αναστείλει.
Η ολιστική θεραπευτική λοιπόν, αντιμετωπίζει τον άνθρωπο σαν μία οντότητα ενιαία και αδιαίρετη τόσο ως προς τον εαυτό του, όσο και ως προς το περιβάλλον του.
"Θεραπεύω" στα ελληνικά σημαίνει, υπηρετώ, φροντίζω, περιποιούμαι, ασχολούμαι με ζήλο, καλλιεργώ.
Ο "θεραπευτής" που ασκεί την ολιστική θεραπευτική, δεν ασχολείται μόνο με το επιμέρους σωματικό, ή ψυχολογικό πρόβλημα του πάσχοντος, αλλά είναι έμφαση στην ολιστική αποκατάσταση της υγείας, βοηθά και υποστηρίζει τον πάσχοντα στην προσπάθεια του να αντιληφθεί την αιτία ή τις αιτίες της πάθησης του και να αναλάβει ο ίδιος ο πάσχων την ευθύνη της υγείας του και κατ' επέκταση της ζωής του.
Ο "θεραπευτής" που ασκεί την ολιστική θεραπευτική συστηματικά με υπομονή και επιμονή εργάζεται με το δικό του σωματικό, συναισθηματικό και νοητικό μηχανισμό σε μία διαρκή διαδικασία υγείας και εναρμόνισης, τόσο με τον εαυτό του, όσο και με το περιβάλλον του.
Η Ρεφλεξολογία, το Σιάτσου μασάζ, ο Βελονισμός, η Ομοιοπαθητική, ο Ηλεκτροβελονισμός, η Ηλεκτρομαγνητική θεραπευτική, η Βιοενεργειακή Θεραπευτική, η Εσωτερική Θεραπευτική και πάρα πολλές άλλες μέθοδοι είναι εναλλακτικές μορφές θεραπείας που αποτελούν την ολιστική θεραπευτική.
Όλες αυτές οι μέθοδοι είναι συμπληρωματικές, προληπτικές μέθοδοι φυσικής θεραπείας, που σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν ή αντικαθιστούν την ιατρική θεωρία και πρακτική.
Οι Εναλλακτικές θεραπείες δεν είναι μόνο απλές τεχνικές ή "φυσικά χαπάκια" που θα ανακουφίσουν προς στιγμή τα συμπτώματα και τον άνθρωπο από το πρόβλημα του. Απαιτούν από τον θεραπευτή θεωρητική κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση και βαθιά γνώση. Απαιτούν από τον πάσχοντα συνεργασία με τον θεραπευτή, και την ανάληψη της ευθύνης της υγείας του. Είναι επιστήμες που μεταμορφώνουν τόσο τον θεραπευτή όσο και τον πάσχοντα.
Η Βιοενεργειακή και η Πνευματική Θεραπευτική στηρίζονται στο νόμο που λέει ότι, Υγεία είναι μια δυναμική κατάσταση στην οποία η Ενέργεια ζωής ρέει ελεύθερα και ανεμπόδιστα μέσα στα διάφορα σώματα του ανθρώπου.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια ελεύθερη και αρμονική ροή Ενέργειας δια μέσου του πνεύματος, της νόησης, της ψυχής, του συναισθηματικού πεδίου, του αιθερικού και του υλικού σώματος.
Οποιαδήποτε ασθένεια η δυσαρμονία τόσο στο υλικό όσο στο ψυχικό και στο πνευματικό σώμα του ανθρώπου, οφείλεται στην αναστολή των ζωογόνων ενεργειών του όντος-ανθρώπου, που έχει σαν αποτέλεσμα την διαταραχή και δυσαρμονία στο αιθερικό σώμα του, το γνωστό με την ονομασία "Αύρα".
Η Ενέργεια Ζωής που ζωοποιεί τον τρισυπόστατο άνθρωπο, ρέει συνεχώς διαμέσου του αιθερικού σώματος. Η συνεχής αυτή ροή, δημιουργεί στο αιθερικό σώμα τα λεγόμενα Ενεργειακά Κέντρα. Ουσιαστικά το αιθερικό σώμα είναι ένα σύνολο αιθερικών καναλιών μέσα από τα οποία ρέουν οι ζωογόνες ενέργειες. Αποτελούν ένα πολύπλοκο και πολύ εκτεταμένο δίκτυο ενεργειών παράλληλο προς το σύστημα των νεύρων του σώματος. Είναι δηλαδή το αιθερικό αντίστοιχο του νευρικού συστήματος και καθορίζει τη φύση και την ποιότητά του. Τα σημεία επαφής των ενεργειακών αυτών καναλιών, αποτελούν τα Ενεργειακά Κέντρα, τα οποία είναι επτά τον αριθμό.
Το ενδοκρινικό σύστημα μαζί με το νευρικό και το κυκλοφορικό, είναι τα κυριότερα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Ελέγχει, 7 μεγάλες περιοχές του φυσικού σώματος. Αποτελεί ένα μεγάλο συνδετικό σύστημα που ρυθμίζει τη λειτουργία των οργάνων και θέτει όλα τα μέρη του φυσικού φορέα σε αμοιβαία σχέση. Ευθύνεται έτσι για την ορθή λειτουργία ολόκληρου του οργανισμού, προκαλώντας φυσιολογικά και ψυχολογικά αποτελέσματα, καθώς οι 7 ενδοκρινείς αδένες είναι τα όργανα στα οποία εφαρμόζονται και αντανακλώνται, μέσω των επτά Ενεργειακών Κέντρων, οι ζωογόνες ενέργειες των δημιουργών νόμων του Θεού.
Τα 7 αυτά Ενεργειακά Κέντρα που συγκροτούν το Αιθερικό Σώμα του ανθρώπου έχουν ως φυσικό έρεισμα τους 7 ενδοκρινείς αδένες του φυσικού σώματος, τους οποίους ενεργοποιούν και κυβερνούν. Βρίσκονται στην ευθεία της σπονδυλικής στήλης, 2 με 3 εκατοστά έξω από το σώμα.
Υπάρχουν επίσης και 21 δευτερεύοντα ενεργειακά κέντρα που αντιστοιχούν στα διάφορα όργανα του φυσικού σώματος και 49 μικρότερα κέντρα διάσπαρτα στο σώμα. Μέσω των κέντρων αυτών μεταφέρεται η ενέργεια, από τα 7 κύρια κέντρα στα όργανα ζωοποιώντας όλο τον οργανισμό.
Οι αδένες συνδέουν τον άνθρωπο με το αιθερικό σώμα καθώς και με την κυκλοφορία του αίματος, τον φορέα του στοιχείου της ζωής σ' όλα τα μέρη του σώματος.
Οι εισερχόμενες ενέργειες μετουσιώνονται μέσα στα κέντρα σε δυνάμεις. Αυτό συνεπάγεται μια διαδικασία αυτόματης διαφοροποίησης της αρχικής ενέργειας σε δευτερεύουσες ενέργειες. Ο βαθμός της διαδικασίας της μετουσίωσης, η ισχύς των δυνάμεων που προκύπτουν και η επακόλουθη ακτινοβόλος δραστηριότητα, εξαρτώνται από την έκταση της αναπτύξεως των κέντρων και από την αφυπνισμένη κατάστασή τους.
Οι δυνάμεις που εξέρχονται από το κέντρο δρουν πάνω στο αιθερικό αντίστοιχο ολόκληρου του πολύπλοκου δικτύου των νεύρων που αποτελούν το νευρικό σύστημα.
Όταν λοιπόν από το ενεργειακό κέντρο ρέει αρμονικά η ενέργεια ζωής, το κέντρο δονείται και γίνεται δεκτικό, ακτινοβόλο, επηρεάζοντας τα ενεργειακά κανάλια και κατά συνέπεια τα νεύρα και τους αδένες που βρίσκονται σε άμεση ενεργειακή σχέση. Έτσι εξηγείται γιατί το αιθερικό σώμα των υγιών ανθρώπων είναι λαμπερό.
Αν η ενέργεια που φθάνει στο αιθερικό σώμα δεν ρέει αρμονικά, τότε το κέντρο παραμένει αδρανές, μη αφυπνισμένο, χάνοντας την ακτινοβολία του, με συνέπεια οι αδένες, τα όργανα και τα κύτταρα να χάνουν τον παλμό ζωής του και να συρρικνώνονται. Το αιθερικό σώμα γεμίζει σκούρες περιοχές, ή γίνεται όλο σκιερό, πράγμα που στο φυσικό σώμα εκδηλώνεται με τις ασθένειες ή με τον θάνατο.
Επίσης η ποιοτική λειτουργία των κέντρων, δεν είναι αίτιο μόνο για τις ασθένειες του υλικού μας φορέα, αλλά ευθύνεται και για την αρμονική ζωή και των δύο άλλων μας υποστάσεων, της ψυχικής και της πνευματικής.
Αν οι ενέργειες είναι αρνητικές, καταστρεπτικές, διαλυτικές, δηλαδή αν φιλοξενούμε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, τότε τα ενεργειακά κέντρα που θίγονται από τις ενέργειες αυτές, χάνουν τον κραδασμό τους, η ζωογόνος ενέργεια μπλοκάρεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ψυχικοί κόμβοι, νοητικές συγχύσεις και διαστρεβλωμένες αντιλήψεις, καθώς και ασθένειες.
Έτσι εξηγείται και ο λόγος που οι σωματικές ασθένειες είναι άμεσα
συνυφασμένες με τις ψυχολογικές μας καταστάσεις και με τις αντιλήψεις μας.
Η Βιοενεργειακή και η Πνευματική θεραπευτική επιδιώκουν, με την βοήθεια εσωτερικών τεχνικών δια της αφής ή εξ αποστάσεως, την εξισορρόπηση των Ενεργειακών Κέντρων και την απελευθέρωση των Ενεργειών Ζωής (ηλεκτρομαγνητική, βιοενεργειακή και βιοχημική, ενέργεια του οργανισμού), έτσι ώστε να ρέουν αρμονικά διαμέσου του πνεύματος, της νόησης, της ψυχής, του συναισθηματικού πεδίου, του αιθερικού και του υλικού σώματος.
Η θεραπεία δια της εναρμονίσεως των Ενεργειακών Κέντρων ήταν γνωστή τόσο στους αρχαίους Έλληνες. Η ύπαρξη του Κένταυρου Χείρωνα ως διδασκάλου του Θεού Ασκληπιού, στην ελληνική μυθολογία, υποδηλώνει ότι ήταν κάτοχοι της θεραπευτικής της Αύρας, αφού ετυμολογικά η λέξη "κέντ-αυρος Χείρων", αναλύεται στο "κεντάω την αύρα δια των χειρών".
7. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ το Ορφικό Ωάριο.
Αριστερόστροφο, χρώματος μωβ. Είσοδος ουρανίων επηρειών, πνευματικού φωτός - γνωρίζει το καλό και το κακό - στο επίπεδο αυτό το κακό αντιτίθεται - είναι συνειδητό εν δυνάμει και μπορεί να γίνει υπερσυνείδητο. Μέρος της έδρας διευθύνσεως του σώματος πηγή συνειδήσεως, εξυπηρετεί τη νόηση, πηγή ενέργειας και δύναμης. Φαντάζετα - Συλλογίζεται - Σκέφτεται - Συνδυάζει και ερευνά.
Κέντρο των αρετών Φαντασία- Θέληση - Ισχύ.
6. ΜΕΤΩΠΙΚΟ
Δεξιόστροφο, χρώματος μωβ ανοιχτό. Κέντρο της γνώσης και της συνείδησης. Διανομέας πνευματικής ενέργειας. Ευαίσθητο σε επήρειες των οφθαλμών των άλλων ή σημείο που μπορούμε να επηρεάσουμε τους άλλους για καλό ή για κακό.
5. ΛΑΡΥΓΓΙΚΟ
Αριστερόστροφο, χρώματος μπλε. Ένα από τα σημεία ανύψωσης ή κατάπτωσης του ανθρώπου. Νοητική δημιουργικότητα, χρησιμοποίηση ενέργειας.
4. ΚΑΡΔΙΑΚΟ
Δεξιόστροφο, χρώματος πράσινου. Αγάπη, οικουμενισμός.
Επηρεάζεται από τις αισθήσεις και τα συναισθήματα.
Στο επίπεδο αυτό το καλό εναλλάσσεται με το κακό.
3. ΗΛΙΑΚΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ
Αριστερόστροφο, χρώματος κίτρινου. Νευρικό ή ζωικής ενέργειας.
Συμπάθεια - επιθυμίες - ένστικτο αυτοσυντήρησης.
2. ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ κέντρο ιερού, κοιλιακό, ή νεφρικής κυκλοφορίας.
Δεξιόστροφο, χρώματος πορτοκαλί. Απόλαυση, σεξ, διαχείριση υλικών αγαθών. Μεταβιβάζει ενέργεια, ζωτικότητα. Δέχεται τις φυσικές δυνάμεις.
1. ΡΙΖΑ Ή ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ βάση σπονδυλικής στήλης.
Αριστερόστροφο, χρώματος κόκκινου.
Είσοδος γήινων επηρειών - ένστικτο αναπαραγωγής - επιθυμία για ζωή
- βασική ενέργεια. Στο επίπεδο αυτό το καλό παλεύει με το κακό. Είναι
ασυνείδητο και μπορεί να γίνει υποσυνείδητο. Δέχεται από τα έγκατα της γης τον μαγνητισμό αυτής.

Ιωάννης Σιταράς,
Μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ρεφλεξολόγων
E-mail: johnsit@sch.gr