Η ψυχή δε γνωρίζει ούτε τη γέννηση ούτε τον θάνατο. Πάντα ζωντανή, δεν παύει ποτέ να υπάρχει. Αγέννητη, αθάνατη, προϋπάρχουσα, αιώνια, δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Δεν πεθαίνει όταν το σώμα νεκρώνεται. Μπαγκαβάτ-γκίτα (2.20)

Η ψυχή δε γνωρίζει ούτε τη γέννηση ούτε τον θάνατο.

Πάντα ζωντανή, 

δεν παύει ποτέ να υπάρχει.

Αγέννητη, 

αθάνατη, 

προϋπάρχουσα, 

αιώνια, 

δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος.

Δεν πεθαίνει όταν το σώμα νεκρώνεται.

Μπαγκαβάτ-γκίτα (2.20)

Ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα της σύγχρονης Θεοσοφίας, είναι ότι επανέφερε στη Δύση τους δύο συμπαντικούς νόμους, γνωστούς ως Κάρμα και Μετενσάρκωση. Κατά την Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, η γνώση αυτών των δύο νόμων και μόνο, δίνει τη δυνατότητα και στον πιο απλό άνθρωπο να αντιληφθεί την εσωτερική φύση της ζωής και να κατανοήσει την αιτία και τον σκοπό της παρουσίας του πάνω στη γη. Η γνώση αυτών των νόμων καθιστά τον άνθρωπο υπεύθυνο για τη ζωή και το μέλλον της, του επισημαίνει τη δυνατότητα αλλά και τις συνέπειες των επιλογών του και του προσφέρει το όραμα της υπαρξιακής του τελειοποίησης.

Το δόγμα του κάρμα συνυπάρχει με το δόγμα της μετενσάρκωσης και τα δύο θεμελιώνονται στην πίστη ότι η παρούσα ζωή είναι μόνο μία στην αλυσίδα των διαδοχικών επαναγεννήσεων σε ανθρώπινα σώματα.

Εφόσον δεχόμαστε αξιωματικά την ύπαρξη του πνεύματος, της ψυχής και της ύλης, δεχόμαστε επίσης μια διπλή εξέλιξη, φυσική και πνευματική. Και οι δύο εξελίξεις δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν αν δεν υπήρχε μια συνεχής μεταλλαγή των καταστάσεων έως ότου ανταποκριθούν στην τελειότητα του Θείου Νόμου. Η ευκαιρία που δίνεται στο προσωπικό «εγώ» να εξελιχθεί, ονομάζεται μετενσάρκωση. Μετενσάρκωση είναι η διαδοχική παρουσία της ανθρώπινης ψυχής σε ένα φυσικό σώμα που δανείζεται από τους φυσικούς γονείς της, οι οποίοι επιλέγονται από το κάρμα.

Η μετενσάρκωση είναι η μόνη λογική εξήγηση ως προς την ύπαρξη και τη λειτουργία της ανθρώπινης φύσης. Δεδομένου ότι η εκδήλωση υφίσταται για χάρη της τελειοποίησης των ψυχών και ότι όλα έχουν ψυχή, η επαναγέννηση ή η κυκλική επαναφορά κάθε ψυχής στην ίδια ή σε διαφορετική κατάσταση είναι ο μόνος τρόπος για να πετύχει η ατομική ζωή την εκπαίδευση και την τελειοποίησή της. Ονομάζεται επίσης παλιγγενεσία, μετοικεσία, περιοδική ενσάρκωση. Ο κύκλος της γέννησης, της ζωής, του θανάτου και της επαναγέννησης υποστηρίζεται από τον νόμο της αρμονίας ή του κάρμα καθώς και από τους Πρεσβύτερους Αδελφούς, που είναι οι Πνευματικοί Διδάσκαλοί μας, έως ότου το προσωπικό «εγώ» πετύχει με δικές του προσπάθειες και προσαρμοσμένες προς τον Θείο Νόμο επιλογές, να σταματήσει τον τροχό των επαναγεννήσεων προς τον φυσικό κόσμο.

Η μετενσάρκωση είναι απόρροια του νόμου της Περιοδικότητας, σύμφωνα με τον οποίο οτιδήποτε εμφανίζεται στην εκδήλωση, κινείται βάσει της παγκόσμιας Κίνησης περιοδικά και κυκλικά από το πνεύμα προς την ύλη και τανάπαλι. Η κίνηση αυτή ανατυπώνεται στις ψυχές του Κόσμου, που είναι τα τρίμματα, οι μονάδες της Θείας Ουσίας. Οι Γαλαξίες, οι αστερισμοί, τα ηλιακά συστήματα, οι πλανήτες, οι άνθρωποι και ό,τι περιλαμβάνει η πλανητική μας φύση ακολουθούν τον παγκόσμιο νόμο της κυκλικής και περιοδικής επαναφοράς στα ίδια. Για τον άνθρωπο αυτή η περιοδική επαναφορά σε ένα φυσικό σώμα λέγεται μετενσάρκωση.

Ο νόμος της περιοδικότητας

Η μία από τις τρεις θεμελιώδεις προτάσεις της Μυστικής Διδασκαλίας, είναι ο νόμος της περιοδικότητας. Και οι δύο νόμοι, το κάρμα και η μετενσάρκωση, έχουν την έδρα τους στο δεύτερο αυτό θεμελιώδες αξίωμα που λέγεται νόμος της περιοδικότητας ή των κύκλων. Το σύμπαν που είναι το πέπλο της Μίας ΑΡΧΗΣ από την οποία προέρχονται κόσμοι και όντα, εμφανίζεται και εξαφανίζεται περιοδικά και αυτή η περιοδική κίνηση που συμβολίζεται με τον Κύκλο ανατυπώνεται σε κάθε άτομο του εκδηλωμένου σύμπαντος.

Όλα κινούνται κυκλικά και περιοδικά και ο θεμελιώδης αυτός νόμος είναι εμφανής στις κινήσεις των πλανητών και των αστερισμών, στα φαινόμενα της γέννησης και του θανάτου, της εγρήγορσης και του ύπνου, στην εναλλαγή της μέρας και της νύχτας. Ο άνθρωπος, ο μικρόκοσμος, ως τμήμα του σύμπαντος, του μακρόκοσμου, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά.

«Η εμφάνιση και εξαφάνιση του Σύμπαντος απεικονίζεται σαν μια εκπνοή και εισπνοή της «Μεγάλης Πνοής», (1) η οποία είναι αιώνια και η οποία, σαν Κίνηση, είναι μία από τις τρεις όψεις του Απόλυτου. Ενώ οι άλλες δύο είναι αφηρημένος Χώρος και Διάρκεια. Όταν προβάλλει η «Μεγάλη Πνοή», ονομάζεται Θεία Πνοή και θεωρείται σαν η αναπνοή της Αδιάγνωστης Θεότητας – της Μίας Ύπαρξης – η οποία εκπνέει, κατά κάποιο τρόπο μια Σκέψη που γίνεται ο Κόσμος. Η παρουσία της Ζωής στον Χώρο και τον Χρόνο, ονομάζεται μανβαντάρα. Όταν η Θεία Πνοή εισπνέεται, το Σύμπαν εξαφανίζεται μέσα στο στήθος της «Μεγάλης Μητέρας», η οποία τότε κοιμάται «τυλιγμένη στα αόρατα πέπλα της». (2)

Η απουσία της Ζωής από τον Χωροχρόνο, ονομάζεται πραλάγια. Οι δύο αυτές όψεις, μανβαντάρα και πραλάγια, μέρα και νύχτα του Μπράχμα, αποτελούν τον αιώνιο νόμο των Κύκλων ή της περιοδικής εμφάνισης και εξαφάνισης τoυ σύμπαντος στον διάστημα.

Η δοξασία των Κύκλων είναι μία από τις σημαντικότερες σε όλο το θεοσοφικό σύστημα. Κύκλος είναι ένας δακτύλιος ή μια περιστροφή. Οι αντίστοιχες λέξεις στα σανσκριτικά είναι γιούγκα, κάλπα, μανβαντάρα, αλλά, ανάμεσα σε αυτές, η λέξη γιούγκα έρχεται πλησιέστερα στον κύκλο γιατί δηλώνει μικρότερη διάρκεια από τις άλλες. Η αρχή ενός κύκλου πρέπει να είναι μια στιγμή, αυτή προστιθέμενη σε άλλες στιγμές κάνει μια μέρα, και οι μέρες προστιθέμενες αποτελούν τους μήνες, τα χρόνια, τις δεκαετίες και τους αιώνες.

Για τη Θεοσοφία, οι κύκλοι θεωρούνται και είναι πραγματικά φυσικά γεγονότα ως προς τον χρόνο, και έχουν πολύ μεγάλη επίδραση στην ανθρώπινη ζωή και στην εξέλιξη της σφαίρας με όλες τις μορφές της ζωής που είναι πάνω της. Αρχίζοντας με την στιγμή και προχωρώντας με τη μέρα, η θεωρία αυτή υψώνει τον κύκλο σε πλήρη δακτύλιο που περιλαμβάνει τα πάντα στα όριά του.

Για το ποιά ήταν η πρώτη στιγμή δεν υπάρχει απάντηση, μπορεί, όμως, να λεχθεί ότι η αλήθεια κατά τους αρχαίους θεόσοφους είναι ότι στις πρώτες στιγμές της στερεοποίησης αυτής της σφαίρας η μάζα της ύλης της έφθασε σε ένα ορισμένο και σταθερό ρυθμό δόνησης που θα ισχύει μέσω όλων των παραλλαγών σε οποιοδήποτε σημείο της μέχρι να έλθει η ώρα της να διαλυθεί. Αυτοί οι ρυθμοί δόνησης είναι που καθορίζουν τους διάφορους κύκλους και σε αντίθεση με τις ιδέες της δυτικής επιστήμης, η δοξασία θεωρεί ότι το ηλιακό σύστημα και η σφαίρα στην οποία βρισκόμαστε τώρα θα πάψει να υπάρχει όταν η δύναμη που υπάρχει πίσω απ’ όλη τη μάζα της ορατής και αόρατης ύλης θα έχει φτάσει τα όρια διάρκειάς της σύμφωνα με τον κυκλικό νόμο. (3)

Η μετενσάρκωση είναι ο μεγάλος νόμος της ζωής και της προόδου. Άτομα και έθνη επιστρέφουν σε καθορισμένα ρεύματα ανά τακτά επαναλαμβανόμενες περιόδους στη γη και έτσι επαναφέρουν στη σφαίρα τις τέχνες, τον πολιτισμό, ακόμα και τα ίδια τα πρόσωπα που κάποτε έδρασαν σε αυτήν. Καθώς δε οι μονάδες των εθνών και των φυλών συνδέονται μεταξύ τους με αόρατα ισχυρά νήματα, μεγάλα σύνολα τέτοιων μονάδων κινούμενα αργά αλλά σταθερά ενώνονται πάλι όλα σε διαφορετικούς χρόνους και αναδύονται ξανά και ξανά μαζί σε νέες φυλές και νέους πολιτισμούς, καθώς οι κύκλοι διανύουν τους καθορισμένους γύρους τους.

Η μετενσάρκωση είναι η μόνη λογική εξήγηση ως προς την ύπαρξη και τη λειτουργία της ανθρώπινης φύσης. Δεδομένου ότι η εκδήλωση υφίσταται για χάρη της τελειοποίησης των ψυχών και ότι όλα έχουν ψυχή, η επαναγέννηση ή η κυκλική επαναφορά κάθε ψυχής στην ίδια ή σε διαφορετική κατάσταση είναι ο μόνος τρόπος για να πετύχει την εκπαίδευση και την τελειοποίησή του το ανθρώπινο «εγώ».

"Για να συμπληρωθεί ο κύκλος της ανάγκης.... εξηγεί η Διδασκαλία. Για να προχωρήσουμε στον στόχο της εξέλιξης, στόχος από τον οποίο ουδείς ξεφεύγει, ούτε με τον θάνατο ούτε με την αυτοκτονία, επειδή ο καθένας από μας πρέπει να περάσει μέσα από την «Κοιλάδα με τα Αγκάθια», πριν να βυθιστεί στο θείο φως και την ανάπαυση. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος θα συνεχίσει να γεννιέται σε νέα σώματα, έως ότου αυτά γίνουν αρκετά αγνά ώστε να εισέλθουν σε ένα ανώτερο σχήμα ύπαρξης."

Μετεμψύχωση

Θα πρέπει να σταθούμε στους όρους «μετενσάρκωση» και «μετεμψύχωση». Μετενσάρκωση σημαίνει την παρουσία του μετενσαρκωμένου Εγώ, δηλαδή του Μάνας, μέσα σε ένα ανθρώπινο σώμα. Το μάνας ή ο νους είναι η αρχή που είναι έκδηλη και κυριαρχούσα στον άνθρωπο. Αυτή η αρχή, έστω και υποτυπώδης στην αρχή της εξέλιξης του ανθρώπου, τον ξεχωρίζει από τα ζώα. Μια φορά άνθρωπος, δεν ξαναγεννιέται ποτέ ζώο.

Η ανθρώπινη ψυχή που είναι το Ανώτερο ή το Μανασικό Εγώ, ενσαρκώνεται προς χάρη του ανθρώπινου «εγώ» και το ενδυναμώνει με την ακτινοβολία του στη διάρκεια των μετενσαρκώσεων. Το Ανώτερο Εγώ ανήκει στην πνευματική μας ατομικότητα και είναι αυτό που μεταδίδει τις πνευματικές ιδιότητες προς το προσωπικό εγώ . Είναι αυτό που θυσιάζεται και φυλακίζεται για αιώνες μέσα στο μικρό «εγώ» με σκοπό να εξελίξει την κατώτερη φύση και να την ανεβάσει σε ανώτερο επίπεδο ζωής.

Ο όρος μετενσάρκωση χρησιμοποιήθηκε από τη σύγχρονη Θεοσοφία, για να τονίσει τη διαφορά ανάμεσα στην ανθρώπινη ψυχή και το προσωπικό «εγώ». Το πρώτο, είναι ο κρίκος που ενώνει με την πνευματική φύση, και το δεύτερο, το προσωπικό «εγώ» ή προσωπικότητα, συνδέεται με τη ζωώδη φύση. Μετεμψύχωση είναι η επαναφορά του προσωπικού εγώ σε σώματα που αντιπροσωπεύουν και εκφράζουν τη ζωώδη φύση.

Στους Νόμους του Μάνου αναφέρεται το εξής απόσπασμα: «Kάθε πράξη, είτε νοητική, είτε προφορική ή σωματική, φέρνει καλό ή κακό αποτέλεσμα. Από τις πράξεις προκαλούνται, οι ποικίλλες μετεμψυχώσεις των ανθρώπων (όχι των ψυχών) οι υψηλότερες, οι μεσαίες κα οι κατώτερες.» Και συνεχίζει «ο δολοφόνος του Μπραχμάν εισέρχεται στο σώμα ενός σκύλου, αρκούδας, όνου, καμήλας, κατσίκας, αρνιού, πουλιού κτλ.»(4)

Ο Πλάτωνας αναφέρει στον Τίμαιο ότι όσοι άνδρες υπήρξαν δειλοί και άδικοι μετενσαρκώνονται σε γυναίκες, όσοι κούφοι σε πτηνά, όσοι έμειναν αφιλοσόφητοι επανέρχονται σε τετράποδα… (5) Αναφέρει επίσης στον Φαίδρο πως οι λαίμαργοι και οι αλκοολικοί μπορούν να γεννηθούν γαϊδούρια, οι βίαιοι και οι άδικοι σαν λύκοι και γεράκια και όσοι παρασύρονται τυφλά από τα κοινωνικά γεγονότα σαν μέλισσες και μυρμήγκια. Ο Αίαντας θα ξαναγεννηθεί λιοντάρι και ο πολυβασανισμένος Οδυσσέας διαλέγει τη ζωή απλού ανθρώπου.

Φυσικά πρόκειται για συμβολισμούς που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά και τις τάσεις της προσωπικότητας που έχουν σχηματιστεί από τις επιθυμίες και τις δράσεις των προηγούμενων ενσαρκώσεων. Τα άτομα ζωής τα οποία αποτελούν τα τέσσερα σώματα του ανθρώπου – της προσωπικότητας – ανήκουν στην παγκόσμια αποθήκη, από την οποία το προσωπικό «εγώ» μέσω των προδιαγραφών που το ίδιο έχει διαμορφώσει καρμικά, προσελκύει σε κάθε του επαναγέννηση και έτσι κατασκευάζονται τα σώματα της νέας προσωπικότητας βάσει του νόμου της συμπάθειας ή αμοιβαίας έλξης.

Τα άτομα αυτά που είναι στοιχειακή ύλη, μπορεί να είναι φωτεινά ή σκοτεινά, εκλεπτυσμένα ή ζωώδη, ανάλογα με τις επιθυμίες και συνήθειες που έχουν αποτυπωθεί πάνω τους. Τα ίδια στοιχεία χρησιμοποιούνται από το επανεμφανιζόμενο εγώ το οποίο έλκει όσα ταιριάζουν στη δική του συχνότητα. Είναι ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά, που καθορίζουν την ποιότητα των σωμάτων μας. Εδώ λοιπόν, παίζει τον βασικό ρόλο της η θετική σκέψη, η εξευγενισμένη επιθυμία, ο έλεγχος των ζωωδών παθών.

Έτσι ξαναγεννιέται ένας άνθρωπος στον οποίο υπερισχύουν οι τάσεις της ζωώδους φύσης, ή τάσεις της ευγενικής φύσης. Αυτό αποδίδεται με τον όρο μετεμψύχωση. Η Θεοσοφία, επισημαίνει ότι υπάρχει μια άβυσσος που χωρίζει το ζωϊκό από το ανθρώπινο είδος και επίπεδο. Τα ζώα, τα φυτά και τα ορυκτά είναι είδη ζωής που ανήκουν στο φυσικό επίπεδο εξέλιξης, διαθέτουν συνειδητότητα του δικού τους πεδίου εξέλιξης και λειτουργούν μέσω ομαδικής ψυχής. Η ανθρωπότητα ανήκει στο είδος που έχει συνδεθεί με το νοητικό επίπεδο εξέλιξης. Ο άνθρωπος έχει ατομικότητα δηλαδή έχει διαχωριστεί από την ομαδική αγέλη, διαθέτει νοημοσύνη και επομένως αυτό-συνειδητότητα. Επιθυμεί, επιλέγει και αποφασίζει για το τί θα πράξει. Οι αποφάσεις του είτε τον στρέφουν προς ζωώδεις συνήθειες σχηματίζοντας ανάλογα σώματα ή τον ωθούν προς τον σχηματισμό φωτεινών κι ανάλαφρων φορέων.

Για τούτο, στους Νόμους του Μάνου λέει ότι «Από τις πράξεις προκαλούνται, οι ποικίλλες μετεμψυχώσεις των ανθρώπων (όχι των ψυχών) οι υψηλότερες, οι μεσαίες κα οι κατώτερες.» Αυτό σημαίνει ότι η ψυχή δεν ενσαρκώνεται ποτέ σε ένα ζώο. Ενσαρκώνεται μόνο στον άνθρωπο, γιατί αυτός διαθέτει, εκδηλώνει και χρησιμοποιεί τον σπινθήρα της νοημοσύνης. Η μετενσάρκωση αφορά στο βύθισμα και τον εγκλωβισμό του μετενσαρκωμένου Εγώ μέσα στην ανθρώπινη συνειδητότητα, ενώ η μετεμψύχωση μέσω συμβολισμών προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά με τα οποία ξαναγεννιέται η προσωπικότητα.

Ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στις μετενσαρκώσεις

 Η Θεοσοφία λέει ότι δεν υπάρχει άμεση επαναγέννηση στη γη. Υπάρχουν περιοδικές ενσαρκώσεις του Ανώτερου Εγώ, που είναι η προβολή από τον Αιώνιο Εαυτό. Αυτός είναι το λίκνο από το οποίο προβάλλεται το νήμα της συνείδησης, το Σουτράτμα, στο οποίο περνιούνται σαν μαργαριτάρια οι προσωπικότητες-ζωές του ανθρώπου.

Οι προσωπικότητες συνδέονται μεταξύ τους και καμιά δεν είναι ξένη προς τις προηγούμενες ή τις επόμενες. Συνδέονται μεταξύ τους με τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Κάθε μετενσάρκωση συμβολίζεται με ένα μαργαριτάρι που προστίθεται στο περιδέραιο της ατομικής συνείδησης, ως τεκμήριο της εμπειρίας που απεκόμισε από τον προσωπικό κύκλο της Ανάγκης. Το ενσαρκωμένο Εγώ αποκτά σε κάθε ζωή ένα νέο ένδυμα, διαφορετικό από τα προηγούμενα, που όμως όλα μαζί έχουν ένα κοινό και μοναδικό σημείο, που είναι η πνευματική ρίζα του.

Το επόμενο απόσπασμα από το Κλειδί της Θεοσοφίας (6), λέει: «Τα ιερά ινδικά βιβλία μας διδάσκουν ότι εκείνο που περνάει στην περιοδική μετενσάρκωση είναι το Σουτράτμα, κατά γράμμα η ‘Ψυχή-Νήμα’. Είναι το συνώνυμο του μετενσαρκωμένου Εγώ- του Μάνας ενωμένου με το Μπούντι – και που απορροφάει όλες τις μανασικές αναμνήσεις όλων των προηγούμενων βίων. Το ονομάζουν έτσι, γιατί όπως τα μαργαριτάρια είναι περασμένα στο νήμα, με τον ίδιο τρόπο και η μακρά σειρά από τις ανθρώπινες ζωές βρίσκονται περασμένες σε αυτό το νήμα. … οι περιοδικές γεννήσεις παρομοιάζονται με την ανθρώπινη ζωή, που ταλαντεύεται περιοδικά ανάμεσα στον ύπνο και το ξύπνημα.»

Πολλά εικάζονται για τη διάρκεια της μεταθανάτιας ζωής και αρκετοί πέφτουν στην παγίδα του να πιστεύουν, ότι ο άνθρωπος ξαναγεννιέται άμεσα ή μετά από μια μικρή χρονική περίοδο. Αυτή η περίοδος για τους κακώς πληροφορημένους, μπορεί να κρατήσει από μερικές ώρες, μέρες, μήνες ή και λίγα χρόνια.

Όμως, σύμφωνα με την εσωτερική διδασκαλία η οποία και συμπίπτει με τις μαρτυρίες των πνευματικών Δασκάλων, η μεταθανάτια περίοδος διαρκεί δεκάδες και εκατοντάδες χρόνια. Αυτή δε η διάρκεια εξαρτάται από την έλξη του επανενσαρκωμένου Εγώ προς τα γήινα ή τα πνευματικά. Το «εγώ» που είναι προσκολλημένο στις αισθησιακές απολαύσεις και στην εγωιστική ικανοποίησή του, οδηγείται από τη δίψα του για ζωή σε επαναγέννηση πολύ πιο γρήγορα από ένα άλλο «εγώ», λιγότερο προσκολλημένο στα γήινα.

«Όπως μας διδάσκουν, αυτό εξαρτάται από τον βαθμό πνευματικότητας, από την αξία ή αναξιότητα της τελευταίας ενσάρκωσης. Ο συνηθισμένος χρόνος είναι δέκα έως δεκαπέντε αιώνες, όπως σας έχω εξηγήσει…»(7)

«Η μεταθανάτια περίοδος που κρατά από 1000 έως 1500 χρόνια» λέει η Ε.Π.Μ. «είναι ενόχληση για τους οπαδούς του Καρντέκ και για τους πνευματιστές… Πιστεύουν ότι όταν ο άνθρωπος πεθαίνει, η ψυχή του, μετά από μερικές επισκέψεις στους θνητούς που έχει αφήσει πίσω του, μπορεί να επανασαρκωθεί κατά βούληση σε οποιοδήποτε σώμα και όποτε θέλει. Μόνο τα παιδιά που πεθαίνουν πριν από τα εφτά τους χρόνια, επαναγεννιούνται αμέσως μετά το θάνατό τους, επειδή ακόμη δεν έχουν δημιουργήσει δράσεις και αποτελέσματα δράσεων….. Η παρουσίαση της ίδιας ατομικότητας δύο φορές συνέχεια δεν είναι φυσικός κανόνας. Είναι η εξαίρεση, όπως ένα παιδί που γεννιέται με δύο κεφάλια. Προκύπτει μόνον από την επέμβαση του φυσικού νόμου της αρμονίας, όταν χρειάζεται να επαναφέρει τη χαμένη ισορροπία. Τότε βίαια ξαναρίχνει στη γη την αστρικονοητική μονάδα που έχει αποχωρήσει από τον κύκλο της γέννησης εξαιτίας εγκλήματος ή δυστυχήματος. Έτσι σε περιπτώσεις αμβλώσεων, και παιδιών που πεθαίνουν πριν από τα επτά και στις περιπτώσεις που υπάρχει εκ γενετής αθεράπευτη ηλιθιότητα, ο σκοπός της φύσης να παραγάγει ένα τέλειο ον έχει διακοπεί. Τότε και μόνο τότε, η αστρικονοητική μονάδα πρέπει να προσπαθήσει άλλη μια φορά να φέρει σε πέρας τον σκοπό της δημιουργικής Διάνοιας.» (8)

Γιατί δεν θυμόμαστε τους περασμένους μας βίους;

 Για την Ε.Μπλαβάτσκυ «… η ανάμνηση είναι η μνήμη της ψυχής, αυτή είναι που δίνει τη βεβαιότητα σε κάθε άνθρωπο, είτε το νιώθει, είτε όχι, πως κάποτε έζησε, και ότι πάλι θα ξαναζήσει», ενώ «θεωρούμε τη φυσική μνήμη πρόσκαιρη, συνδεδεμένη με τη φυσιολογική κατάσταση του εγκεφάλου μας.» (9)

Οι αρχές που ονομάζουμε φυσικές διαλύονται μετά τον θάνατο. Έτσι, η μνήμη που είναι καταγραμμένη στον εγκέφαλο, χάνεται κι αυτή κατά τη φυσική αποσύνθεση . Στη νέα ενσάρκωση δομείται ένας νέος εγκέφαλος και διαμορφώνεται μια νέα μνήμη. Δεν είναι δυνατό, επομένως, να έχουμε τη μνήμη των προηγούμενων ενσαρκώσεών μας μέσω του φυσικού μας εγκεφάλου. Η μνήμη των περασμένων ζωών και εμπειριών μας, διαμορφώνει τις εκάστοτε τάσεις μας που εμφανίζονται σε κάθε νέα ενσάρκωσή μας και αποθηκεύονται στα αστρικά κέντρα μας που ονομάζονται σκάντας.

Τα «σκάντας» είναι οι αποθήκες των ικανοτήτων, των ποιοτήτων, των προτερημάτων και ελαττωμάτων, όλων εκείνων των στοιχείων που προσδιορίζουν ως υπάρχουσες αιτίες τον χαρακτήρα μας στην εκάστοτε ενσάρκωση. Τα «σκάντας» είναι οι πραγματικοί γονείς και οι απόλυτα υπεύθυνοι της προσωπικότητάς μας. Και βέβαια, αυτά τα στοιχεία που προσδιορίζουν το σκεπτικό και τη δράση μας σε κάθε επαναγέννηση , οφείλουν την ύπαρξη και τη δύναμή τους στις προσωπικές μας επιλογές.

Το Μπαγκαβάτ Γκιτά αναφέρει τα εξής: «Είναι οι σκέψεις και οι αναμνήσεις του ζωντανού όντος, τη στιγμή που εγκαταλείπει το σώμα του που αναμφίβολα καθορίζουν τη μελλοντική του μορφή ύπαρξης» (10) Το καθετί που σκεπτόμασταν και κάναμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αφήνει ένα αποτύπωμα στον νου και το σύνολο όλων αυτών των αποτυπωμάτων επηρεάζει τις τελευταίες μας σκέψεις κατά τον θάνατο. Ανάλογα με τη φύση όλων αυτών των σκέψεων, η υλική ενέργεια μας αποδίδει και το κατάλληλο σώμα. Έτσι λοιπόν, το είδος του σώματος που έχουμε τώρα είναι η έκφραση της συνειδητότητάς μας την στιγμή του προηγούμενού μας θανάτου.

Η παρούσα ενσάρκωση όπως και κάθε προηγούμενη και επόμενη είναι η συνισταμένη των ατομικών προσπαθειών και εμπειριών μας. Αυτή η συνισταμένη είναι το σύνολο των χαρισμάτων και των ελαττωμάτων μας που μεταφέρεται από ζωή σε ζωή. Αυτή αποτελεί σε κάθε ενσάρκωση την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα, είναι ο κρίκος που συνδέει τη νέα προσωπικότητα με την προηγούμενη. Το σύνολο των καλλιεργημένων από τον ίδιο τον άνθρωπο ποιοτήτων που αποτελούν τον χαρακτήρα του, είναι οι αιτίες της συνεχούς επαναγέννησής του μέσα στον χώρο όπου αυτές αρχικά σχηματίστηκαν. Αυτές οι αιτίες καταγράφονται στο αιτιατό του σώμα και γίνονται οι εστίες μιας κεντρόφυγης κίνησης που αναγκάζει την ανθρώπινη ψυχή να επανέλθει σε μετενσάρκωση. Έξω από το Ντεβαχάν τα καρμικά αποτελέσματα παραμένουν στην κατάσταση του σπόρου «έτοιμα να ζωντανέψουν, εχθροί που ζητούνε εκδίκηση και που συνδέονται στενά με την καινούρια προσωπικότητα του Εγώ που μετενσαρκώνεται.»(11)

Η μετενσάρκωση στις παγκόσμιες παραδόσεις

Η θεωρία της Μετενσάρκωσης είναι η πλέον αρχαία από τις δοξασίες. Σήμερα, έχει σχεδόν να ξαναβρεί τη θέση της ανάμεσα στους ανθρώπους της Δύσης. Από τα εκατομμύρια της Ανατολής, σχεδόν όλοι την αποδέχονται. Διδασκόταν από τους Έλληνες. Ένας μεγάλος αριθμός Κινέζων την πιστεύει τώρα, όπως έκαναν και οι πρόγονοί τους. Οι Εβραίοι πίστευαν ότι ήταν αληθινή και δεν έχει εξαφανιστεί από τη θρησκεία τους. Και ο Ιησούς, που καλείται ο θεμελιωτής του Χριστιανισμού, επίσης την πίστευε και την δίδασκε. Στα πρώτα χρόνια της Χριστιανικής εκκλησίας ήταν γνωστή και διδασκόταν και οι επιφανέστεροι των Πατέρων την πίστευαν και την διακήρυτταν.

Υπάρχουν πολλά εδάφια της Αγίας Γραφής που αποτελούν ένδειξη ότι ο Ιησούς και οι οπαδοί του δέχονταν τη μετενσάρκωση. Κάποτε οι μαθητές του Ιησού τον ρώτησαν σχετικά με την προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης ότι ο Ηλίας θα ξαναεμφανιστεί στη γη. Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, διαβάζουμε: «Ο δε Ιησούς αποκριθείς είπεν αυτοίς, Ηλίας μεν έρχεται πρώτον και αποκαταστήσει πάντα. Λέγω υμίν ότι Ηλίας ήδη ήλθε και ουκ επέγνωσαν αυτόν, αλλ’ εποίησαν αυτώ
όσα ηθέλησαν… Τότε συνήκαν οι μαθηταί ότι περί Ιωάννου του βαπτιστού είπεν αυτοίς.» [Ματθ. (ιζ.11, 12,13) και Μάρκος(Θ.12,13)] Με άλλα λόγια ο Ιησούς δήλωσε ότι ο Βαπτιστής που είχε αποκεφαλιστεί από τον Ηρώδη, ήταν ο προφήτης Ηλίας.

Σε άλλη περίπτωση ο Ιησούς, όπως αναφέρουν οι Ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος και Λουκάς, ρώτησε τους μαθητές του: «Ποιός νομίζουν οι άνθρωποι ότι είμαι;» Και οι μαθητές του είπαν: «Άλλοι μεν νομίζουν ότι είσαι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, άλλοι ο Ηλίας κι άλλοι κάποιος από τους προφήτες.» [Μάρκ. (Η.27,28,29)και Λουκά (Θ.18,19,20)]

Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο επίσης, ρωτούν πάλι τον Ιησού οι μαθητές του: «Ραββί, τίς ήμαρτεν: ούτος ή οι γονείς αυτού, ώστε να γεννηθεί τυφλός;» Αυτή την εκδοχή ο Ιησούς δεν την αμφισβήτησε. [Ιωάννη (Θ.2)]

Η μετενσάρκωση ως κύρια ιδέα θεμελιώνει μυστήρια, παραδόσεις και θρησκείες. Είναι το υπόβαθρο της μεταφυσικής σκέψης. Δικαιολογεί τις διαφορετικές συμπεριφορές και τα ταλέντα των ανθρώπων. Ως ιδέα υπάρχει διάχυτη στην Ορφική, Πλατωνική και Πυθαγόρεια φιλοσοφία. Στην αρχαία Ελλάδα, εισηγητές της μετενσάρκωσης υπήρξαν οι Ορφικοί, που δίδαξαν τα περί «κύκλου γενέσεως». (12)

Κατά τους Ορφικούς οι ψυχές πότε ελεύθερες και πότε φυλακισμένες σε διάφορα σώματα «συντελούν κατά μικρόν τον της γενέσεως κύκλον» μέχρις ότου επανέλθουν στον ουρανό, απ’όπου προήλθαν.

Κατά τον Πυθαγόρα, οι ψυχές προϋπάρχουν σε κάποιο μακάριο τόπο στον ουρανό και για αμαρτήματα κατεβαίνουν στη γη και κλείνονται σε ανθρώπινα σώματα σαν να εκτίουν ποινή σε φυλακή. Όσες από τις ψυχές ενάρετα ζουν φυλακισμένες μέσα στα σώματα, επανέρχονται στον ουρανό και εξομοιώνονται με τους θεούς. Αντίθετα οι ψυχές που παραμένουν αμαρτωλές κατευθύνονται στα Τάρταρα και τιμωρούνται περισσότερο. «Μαρτυρέονται δε οι παλαιοί θεολόγοι τε και μάντεις, ως δια τινάς τιμωρίας η ψυχή τω σώματι συνέζευκται και καθάπερ εν σώματι τούτω τέθαπται.»

Η μετενσάρκωση είναι ο κεντρικός άξονας της πλατωνικής φιλοσοφίας. Ο Πλάτωνας υπήρξε ο στυλοβάτης της επανακυκλιζόμενης ύπαρξης. Στον Φαίδρο αναφέρεται ότι οι ψυχές ζούν σε υπερουράνιο τόπο και η καθεμιά ελαύνεται από δύο ίππους, που αντιπροσωπεύουν το θυμοειδές και το επιθυμητόν. Αυτή η άμαξα ηνιοχείται από το λογιστικό. Με αυτόν τον τρόπο περιφέρονται και βλέπουν τις Ιδέες, τη δικαιοσύνη, τη σωφροσύνη, την αρετή, τη σοφία και ζουν μακάριο βίο. Όμως, παραμένουν στον ουρανό αυτές στις οποίες υπερισχύει το λογιστικό και η σωφροσύνη. Σε όσες υπερισχύει ο πόθος και η επιθυμία, πέφτουν στη γη… Αφού περάσουν ΧΙΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ επανέρχονται σε νέα ενσάρκωση και βίο. (13)

O δε Διόδωρος ο Σικελιώτης λέγει των Γαλατών: «Έν ισχύει γαρ παρ’αυτοίς ο του Πυθαγόρου λόγος, ότι τας ψυχάς των ανθρώπων αθανάτους είναι συμβέβηκε και δι’ετών ωρισμένων πάλιν βιούν, εις έτερον σώμα της ψυχής εισδυομένης».(14)

Οι Δρούζοι, που πήραν το όνομά τους από τον Πέρση μυστικιστή Χάμζα Αλ Δουρούζ, διδάσκαλο απόκρυφης γνώσης, πρεσβεύουν ότι ο αριθμός των ανθρώπινων όντων είναι καθορισμένος, ούτε αυξάνεται ούτε μειώνεται και ότι οι ψυχές συνεχώς επανέρχονται σε νέες ενσαρκώσεις. Οι ψυχές εκείνων στους οποίους το καλό υπερτερεί του κακού, περνούν μετά τον θάνατο του σώματος σε νέες ενσαρκώσεις, διαρκώς τελειότερες, μέχρις ότου φτάσουν στην κατάσταση της αγνότητας που θα τους κάνει να απορροφηθούν και πάλι στο Ένα, αλλά όσοι επιτρέπουν στο κακό να κυριαρχήσει, εκπίπτουν ακόμα χαμηλότερα έως και σε επίπεδα υπανθρώπων. Οι Δρούζοι πιστεύουν στην ελεύθερη βούληση των ανθρώπων, επομένως η σωτηρία τους εξαρτάται από τη δική τους προσπάθεια που επικουρείται από τη Θεία φώτιση.

Στο Μπαγκαβάτ Γκιτά, ο Κρίσνα, λέει: «Οι ανόητοι δεν μπορούν να καταλάβουν πώς μια ζωντανή οντότητα μπορεί να εγκαταλείψει το σώμα της, αλλά ούτε και σε τί είδους σώμα μπορεί να ζήσει, κάτω απότην επίδραση των τριών γκούνα (επιρροές) της υλικής φύσης. Ο εξαγνισμένος,όμως, μέσω της γνώσης, μπορεί να δει όλα αυτά. Ο αγωνιζόμενος ερευνητής που βρίσκεται στο στάδιο της αυτο-συνειδητότητας μπορεί να τα δει όλα αυτά ακόμα πιο καθαρά. Εκείνοι, όμως, που δεν βρίσκονται στο στάδιο της αυτο-συνειδητότητας, αδυνατούν να δουν τί συμβαίνει όσο κι αν προσπαθούν». (15)

Ο Λέων Τολστόι έγραψε: «Καθώς διαβαίνουμε μέσα από χιλιάδες όνειρα σε τούτη τη ζωή, έτσι κι αυτή η τωρινή μας ζωή δεν είναι παρά μία από τις πολλές χιλιάδες τέτοιων ζωών στις οποίες εισερχόμαστε από μία άλλη, την πιο πραγματική ζωή… όπου κι επιστρέφουμε πάλι μετά τον θάνατο. Η ζωή μας δεν είναι παρά ένα από τα όνειρα αυτής της πιο πραγματικής ζωής, κι έτσι πάμε από ζωή σε ζωή ατέλειωτα, έως την έσχατη, την ολότελα πραγματική ζωή, που είναι η ζωή πλάι στον Θεό.» (16)

Ο διάσημος Γάλλος συγγραφέας Ονορέ ντε Μπαλζάκ, έγραψε ένα ολόκληρο μυθιστόρημα για τη μετεμψύχωση, τη Seraphita, όπου αναφέρει τα ακόλουθα: «Όλες οι ανθρώπινες υπάρξεις έχουν μεταβεί από μια προηγούμενη ζωή… Ποιός ξέρει πόσες σαρκικές μορφές θα πρέπει να καταλάβει ο κληρονόμος του ουρανού (δηλ.ο άνθρωπος) ωσότου κατανοήσει την αξία αυτής της σιωπής και της γαλήνης, που οι αστρικές της πεδιάδες δεν είναι άλλο παρά τα προπύλαια του πνευματικού κόσμου;» (17)

Ο συγγραφέας του "Γλάρου" ο Ρίτσαρντ Μπάχ περιέγραψε τον ήρωά του σαν τη «λαμπερή μικρή φλόγα που καίει μέσα σ’ όλους μας», να περνάει σειρά μετενσαρκώσεων που τον οδηγούν από τη γη στον παραδεισένιο κόσμο και ξανά πίσω, για να φωτίσει τους λιγότερο τυχερούς γλάρους. Ένας από τους συντρόφους του Τζόναθαν ρωτάει: «Μπόρεσες ποτέ να φανταστείς πόσες φορές ξανάζησες ωσότου διανοηθείς για πρώτη φορά ότι η ζωή είναι κάτι περισσότερο από το φαγητό, τον ανταγωνισμό και την εξουσία στο κοπάδι; Χιλιάδες φορές ξανάζησες Τζών, ίσως και δέκα χιλιάδες!… Κι έπειτα θα χρειαστείς άλλες εκατό, ωσότου αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχει κάτι που λέγεται τελειότητα, κι άλλες εκατό μετά, για να συλλάβεις το γεγονόςότι ο σκοπός της ζωής σου είναι να  την ανακαλύψεις και να την προβάλλεις.». (18)

Μια μονάδα καλότυχη, που φτάνει να πάρει ανθρώπινο σώμα, επιβάλλεται να αγωνιστεί σοβαρά για την αυτο-συνειδητότητά της και για την κατανόηση των αρχών της μετενσάρκωσης, ώστε να απελευθερωθεί από τις επαναλαμβανόμενες γεννήσεις και θανάτους.

Σκοπός είναι η μύηση του ανθρώπινου «εγώ» στη θεία γνώση και ο σκοπός για τα υπόλοιπα βασίλεια κάτω από τον άνθρωπο είναι να μπορούν να ανυψωθούν βαθμιαία από στάδιο σε στάδιο για να μυηθούν επίσης, όταν γίνουν νοητικές ατομικότητες. Αυτό είναι η εξέλιξη στον ύψιστο βαθμό της και είναι μια θαυμάσια προοπτική. Φτιάχνει από τον άνθρωπο έναν θεό και δίνει σε κάθε τμήμα της φύσης τη δυνατότητα να γίνει κάποια μέρα το ίδιο. Υπάρχει δύναμη και ευγένεια σε αυτό το σχέδιο. Αυτό το εξελικτικό σχέδιο θεμελιώνεται σε δύο συμπαντικούς παράγοντες που είναι ο νόμος της ηθικής αιτιότητας ή κάρμα και ο νόμος των κύκλων ή μετενσάρκωση. Αυτοί οι δύο νόμοι εκφράζουν και δραστηριοποιούν τη θεία σοφία και θέληση που είναι τα πάντα να εξομοιωθούν προοδευτικά με τον θείο Νόμο.

Ασπασία Παπαδομιχελάκη

Σημειώσεις:

1. ΜΔ, Ι, 16

2. ΜΔ, Ι, 43

3. Από τον Ωκεανό της Θεοσοφίας, του Ου.Τζατζ

4. Κεφ.ΧΙΙ, 3 & 55, από τον πέμπτο τόμο των “Απάντων», της Έλενας Μπλαβάτσκυ, κεφ. «Η μετανάστευση των ζωτικών ατόμων», σ.114

5. Πολ.620 Α και 92 Β,Τίμ.

6. Κλειδί σ.181

7. Κλειδί, σ.161

8. Άπαντα, τόμος ΧΙ, κεφάλαιο ‘Σκέψεις για το Κάρμα και τη Μετενσάρκωση», σ.139

9. Κλεδί, σ.140

10. Μπ.γκ. 8.6

11. Κλειδί, σ.171

12. Απόσπ.226

13. Φαίδρος, 123D

14. Διόδωρος Σικελιώτης, V 28

15.Μπαγκαβάτ Γκιτά 15.11

16. Περιοδικό , The Voice of Universal Love 1908 No.40 σ.634

17. Balzac, La Comedie Humaine, Βοστώνη, Pratt 1904 XXXIX, σ.175-176

18. Νέα Υόρκη Macmillan 1970 σ.53-54